🧬 12. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: Hücreden Ekosisteme!
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve biliyorum, biraz streslisiniz. Ama merak etmeyin, bu rehberle sınavı rahatlıkla atlatacaksınız. Bu yazıda, hücreden ekosisteme kadar önemli konuları tekrar edeceğiz. Hazırsanız, başlayalım!
🦠 Hücre Bölünmesi ve Üreme
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için temel bir süreçtir. İki ana hücre bölünmesi tipi vardır: mitoz ve mayoz.
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülür. Amaç, kromozom sayısını değiştirmeden yeni hücreler oluşturmaktır. Büyüme, onarım ve eşeysiz üreme için önemlidir.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde (gametler) görülür. Amaç, kromozom sayısını yarıya indirmektir. Bu, döllenme sırasında kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar.
🧬 Genetik ve Kalıtım
Genetik, canlıların özelliklerinin nasıl aktarıldığını inceler. Kalıtım ise bu aktarım sürecidir. İşte bilmeniz gereken temel kavramlar:
- 🧬 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği kontrol eden bölümdür.
- 🧪 Alel: Bir genin farklı formlarıdır. Örneğin, göz rengi geni için mavi ve kahverengi aleller olabilir.
- 💪 Dominant Alel: Etkisini her zaman gösteren aleldir.
- recessive Resesif Alel: Etkisini sadece homozigot durumda (iki tane aynı resesif alel olduğunda) gösteren aleldir.
- 💯 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır.
- 👁️🗨️ Fenotip: Bir bireyin gözlemlenebilir özellikleridir. Genotip ve çevrenin etkisiyle oluşur.
🌍 Ekosistem Ekolojisi
Ekosistem, canlılar ve cansız çevre arasındaki etkileşimlerin oluşturduğu bir bütündür. Ekoloji ise bu etkileşimleri inceler.
- ☀️ Besin Zinciri: Canlıların birbirini yiyerek enerji aktardığı sıralamadır.
- 🕸️ Besin Ağı: Bir ekosistemdeki tüm besin zincirlerinin birleşimidir.
- 🌿 Üreticiler: Kendi besinini üretebilen canlılardır (örneğin, bitkiler).
- 🐛 Tüketiciler: Besinini diğer canlılardan alan canlılardır (örneğin, hayvanlar).
- 🍄 Ayrıştırıcılar: Ölü organizmaları parçalayan canlılardır (örneğin, bakteriler ve mantarlar).
♻️ Madde Döngüleri
Madde döngüleri, elementlerin ve bileşiklerin ekosistem içinde dolaşımını ifade eder. Önemli döngüler şunlardır:
- 💧 Su Döngüsü: Suyun buharlaşma, yoğunlaşma ve yağış yoluyla atmosfer, yeryüzü ve canlılar arasında dolaşımıdır.
- 💨 Karbon Döngüsü: Karbonun fotosentez, solunum, yanma ve ayrışma yoluyla atmosfer, yeryüzü ve canlılar arasında dolaşımıdır.
- 🌱 Azot Döngüsü: Azotun atmosfer, toprak ve canlılar arasında dolaşımıdır. Azot bağlayıcı bakteriler ve ayrıştırıcılar bu döngüde önemli rol oynar.
Unutmayın, düzenli tekrar ve bol soru çözmek başarının anahtarıdır. Sınavda hepinize başarılar dilerim!
