📝 12. Sınıf Edebiyat 1. Dönem 1. Yazılı Konularına Genel Bakış
Bu yazılı, genellikle Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nın ilk dönem eserleri ve şairleri üzerine odaklanır. Aşağıda, sınavda karşılaşabileceğiniz başlıca konular ve dikkat etmeniz gereken noktalar listelenmiştir.
🎭 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (1923-1950)
Bu dönem, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuyla başlar ve edebiyatta milli kimlik arayışı, Anadolu'ya yönelme ve dil devrimi gibi temalar öne çıkar.
📌 Önemli Sanatçılar ve Eserleri
- ✅ Ahmet Hamdi Tanpınar: "Huzur", "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", "Beş Şehir". Eserlerinde zaman, rüya ve Doğu-Batı çatışması temalarını işler.
- ✅ Peyami Safa: "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu", "Fatih-Harbiye". Romanlarında psikolojik tahliller ve kültür çatışmaları önemli yer tutar.
- ✅ Reşat Nuri Güntekin: "Çalıkuşu", "Yaprak Dökümü". Eserlerinde Anadolu'nun sosyal hayatı ve aile dramları sıklıkla işlenir.
- ✅ Sait Faik Abasıyanık: "Alemdağ'da Var Bir Yılan", "Lüzumsuz Adam". Durum öykücülüğünün öncüsüdür; sıradan insanların hayatlarını anlatır.
- ✅ Orhan Veli Kanık: "Garip" akımının öncüsüdür. Şiirlerinde sade bir dil ve günlük hayat konuları işlenir.
🎯 Edebiyat Akımları ve Topluluklar
- 💡 Garip Akımı (Birinci Yeni): Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Oktay Rifat. Şiirde ölçü, uyak ve süslü dili reddetmişlerdir.
- 💡 Yedi Meşaleciler: Sabri Esat Siyavuşgil, Yaşar Nabi Nayır. "Sanat, sanat içindir" ilkesini benimsemişlerdir.
- 💡 Mavi Akımı: Attilâ İlhan'ın öncülük ettiği, toplumcu gerçekçi bir anlayışa sahip akım.
📖 Roman ve Hikaye Çözümlemesi
Sınavda, okumanız istenen bir roman veya hikayeden paragraf verilip şu özellikler sorulabilir:
- ➡️ Olay Örgüsü: Hikayedeki temel çatışma ve gelişmeler.
- ➡️ Karakter Analizi: Kahramanların fiziksel ve ruhsal özellikleri.
- ➡️ Mekan ve Zaman: Olayın geçtiği yer ve dönemin özellikleri.
- ➡️ Tema ve Ana Fikir: Eserin vermek istediği mesaj.
- ➡️ Anlatıcı ve Bakış Açısı: Hikayenin kimin ağzından anlatıldığı (ilahi, kahraman, gözlemci).
✍️ Şiir Çözümlemesi
Bir şiir parçası verilip aşağıdaki unsurlar sorulabilir:
- 🎨 Şiirin Yapı Özellikleri: Nazım birimi, nazım şekli, uyak düzeni.
- 🎨 Ahenk Unsurları: Kafiye, redif, aliterasyon, asonans.
- 🎨 Söz Sanatları: Teşbih, mecaz-ı mürsel, teşhis, intak gibi sanatlar.
- 🎨 Şairin Edebi Kişiliği: Hangi akıma bağlı olduğu ve temel özellikleri.
💎 Önemli Uyarılar
- 📌 Eser-isim eşleştirmelerine dikkat edin. Karıştırmamak için yazar ve eser listelerini tekrar gözden geçirin.
- 📌 Edebi akımların temsilcilerini ve bu akımların özelliklerini iyi öğrenin.
- 📌 Paragraf sorularında, metnin tamamını anlamaya çalışın, sadece ayrıntılara takılmayın.
💡 Başarı İpucu: Konuları çalışırken, her yazarın en bilinen 2-3 eserini ve bu eserlerin temel temasını mutlaka not alın. Bu, size sorularda büyük bir avantaj sağlayacaktır.
