2026 TYT Biyoloji: Monohibrit Çaprazlama Örnek Sorular ve Çözümleri

Question

Monohibrit çaprazlama sorularını çözmekte zorlanıyorum. Örnek sorular ve çözümleriyle konuyu daha iyi anlayabilir miyim?

Answer 1

🧬 Monohibrit Çaprazlama Nedir?

Monohibrit çaprazlama, tek bir karakter (özellik) bakımından farklılık gösteren iki homozigot bireyin çaprazlanmasıdır. Bu çaprazlama, Mendel genetiğinin temelini oluşturur ve bir özelliğin nasıl kalıtıldığını anlamamıza yardımcı olur.

• 🌱 Homozigot: Bir özellik için aynı alellere sahip olma durumu (örneğin, AA veya aa).
• 🧬 Heterozigot: Bir özellik için farklı alellere sahip olma durumu (örneğin, Aa).
• 🌰 Alel: Bir genin farklı formları (örneğin, uzun boy geni için "U" aleli, kısa boy geni için "u" aleli).

📝 Örnek Soru 1: Bezelyelerde Tohum Rengi

Bezelyelerde sarı tohum rengi (S), yeşil tohum rengine (s) baskındır. Homozigot sarı tohumlu bir bitki ile homozigot yeşil tohumlu bir bitki çaprazlanırsa, F1 dölünde hangi genotip ve fenotipler elde edilir?

Çözüm:

Öncelikle, ebeveynlerin genotiplerini belirleyelim:

• 💛 Homozigot sarı tohumlu bitki: SS
• 💚 Homozigot yeşil tohumlu bitki: ss

Çaprazlamayı Punnett karesi ile gösterelim:

	S	S
s	Ss	Ss
s	Ss	Ss

F1 dölünün genotipi: %100 Ss (heterozigot)

F1 dölünün fenotipi: %100 sarı tohumlu (çünkü sarı, yeşile baskındır)

❓ Örnek Soru 2: İnsanlarda Göz Rengi

İnsanlarda kahverengi göz rengi (K), mavi göz rengine (k) baskındır. Heterozigot kahverengi gözlü bir anne (Kk) ile mavi gözlü bir babanın (kk) çocuklarının göz rengi genotip ve fenotip olasılıkları nelerdir?

Çözüm:

Anne: Kk (heterozigot kahverengi gözlü)

Baba: kk (mavi gözlü)

Punnett karesi:

	K	k
k	Kk	kk
k	Kk	kk

• 👁️ Genotip olasılıkları:
  • Kk (heterozigot kahverengi gözlü): %50
  • kk (mavi gözlü): %50
• 🌈 Fenotip olasılıkları:
  • Kahverengi gözlü: %50
  • Mavi gözlü: %50

🧮 Örnek Soru 3: Matematiksel İfade

Bir bitkide uzun boyluluk (U), kısa boyluluğa (u) baskındır. $F_1$ dölünde heterozigot (Uu) genotipe sahip bitkilerin oranı $\frac{1}{2}$ ise, bu $F_1$ dölünü elde etmek için hangi genotipler çaprazlanmış olabilir?

Çözüm:

Eğer $F_1$ dölünde Uu genotipinin oranı $\frac{1}{2}$ ise, bu çaprazlama Uu x uu veya Uu x Uu olabilir. Çünkü Uu x Uu çaprazlamasında Punnett karesi aşağıdaki gibi olur:

	U	u
U	UU	Uu
u	Uu	uu

Bu çaprazlamada genotip oranları; $\frac{1}{4}$ UU, $\frac{1}{2}$ Uu ve $\frac{1}{4}$ uu şeklindedir.

Eğer çaprazlama Uu x uu şeklinde ise, Punnett karesi aşağıdaki gibi olur:

	U	u
u	Uu	uu
u	Uu	uu

Bu çaprazlamada genotip oranları; $\frac{1}{2}$ Uu ve $\frac{1}{2}$ uu şeklindedir.