🧭 2026 TYT Coğrafya: Boylamların Dünya Üzerindeki Etkileri
Boylamlar, Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın başlangıç meridyenine (Greenwich) olan açısal uzaklığını doğu veya batı yönünde gösteren hayali çizgilerdir. Bu çizgilerin coğrafi olaylar ve insan yaşamı üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır.
- 📍 Yerel Saat Farkları: En temel etki, yerel saatlerin belirlenmesidir. Dünya, kendi ekseni etrafında dönerken her 15 boylamda bir saat farkı oluşur. Bu durum, farklı bölgelerdeki insanların günlük yaşamlarını, iş düzenlerini ve iletişimlerini etkiler.
- ☀️ Güneşin Doğuş ve Batış Zamanları: Boylamlar, güneşin doğuş ve batış zamanlarını doğrudan etkiler. Doğu boylamlarında yer alan bölgelerde güneş daha erken doğar ve batar, batı boylamlarında ise daha geç doğar ve batar. Bu durum, tarım faaliyetlerinden turizme kadar pek çok sektörü etkileyebilir.
- ✈️ Uluslararası Tarih Çizgisi: 180° boylamı Uluslararası Tarih Çizgisi olarak kabul edilir. Bu çizginin doğusuna geçildiğinde bir gün geri gidilirken, batısına geçildiğinde bir gün ileri gidilir. Bu durum, uluslararası seyahatlerde ve ticarette dikkate alınması gereken önemli bir faktördür.
- 🗺️ Mesafe ve Konum Belirleme: Boylamlar, enlemlerle birlikte bir yerin Dünya üzerindeki kesin konumunu belirlemede kullanılır. GPS gibi modern navigasyon sistemleri, enlem ve boylam bilgilerini kullanarak hassas konum tespiti yapabilir.
- 🌍 İklim Üzerindeki Dolaylı Etkiler: Boylamların doğrudan iklim üzerinde bir etkisi olmamasına rağmen, okyanus akıntıları ve rüzgarlar gibi faktörlerle etkileşime girerek iklimin bölgesel farklılıklar göstermesine katkıda bulunabilir.
🕒 Boylamların Hesaplanması
Boylamlar, Greenwich'e göre doğuda ve batıda 0° ile 180° arasında değişir. Herhangi bir yerin boylamını hesaplamak için, o yerin yerel saati ile Greenwich saati arasındaki fark kullanılır. Her bir saat farkı, 15 boylam derecesine karşılık gelir.
- ➕ Doğu Boylamları: Greenwich'in doğusunda yer alan yerlerin yerel saati, Greenwich saatinden ileridedir. Bu nedenle, saat farkı 15 ile çarpılarak doğu boylamı bulunur.
- ➖ Batı Boylamları: Greenwich'in batısında yer alan yerlerin yerel saati, Greenwich saatinden geridedir. Bu nedenle, saat farkı 15 ile çarpılarak batı boylamı bulunur.
Örnek:
Eğer bir yerin yerel saati Greenwich saatinden 3 saat ileride ise, bu yerin boylamı $3 \times 15 = 45$° Doğu boylamıdır.
