🌍 2026 TYT Coğrafya: Türkiye'deki Heyelan Bölgelerinin Ortak Özellikleri
Türkiye'de heyelanlar sıkça görülen doğal afetlerdendir. Heyelanların nerelerde yoğunlaştığını ve bu bölgelerin ortak özelliklerini bilmek, coğrafya sorularını çözerken işine yarayacak!
- ⛰️ Eğim: Heyelanların en önemli tetikleyicilerinden biri arazinin eğimidir. Dik yamaçlar, toprak ve kaya kütlelerinin yerçekimi etkisiyle kaymasına daha müsaittir. Türkiye'de özellikle Doğu Karadeniz gibi dağlık ve engebeli bölgelerde heyelan riski yüksektir.
- 🌧️ Yağış: Aşırı yağışlar toprağı suya doyurarak ağırlığını artırır ve iç sürtünmeyi azaltır. Bu durum, toprak kaymasını kolaylaştırır. Karadeniz Bölgesi, yıl boyunca aldığı yüksek yağış miktarı nedeniyle heyelanlara karşı hassastır. Özellikle ilkbahar aylarında kar erimeleriyle birlikte risk daha da artar.
- 🌱 Bitki Örtüsü: Bitki örtüsü, toprağı kökleriyle tutarak erozyonu ve heyelanları önler. Ancak bitki örtüsünün tahrip edildiği (örneğin orman yangınları veyaPlansız yapılaşma sonucu) alanlarda heyelan riski artar.
- 🧱 Jeolojik Yapı: Zeminin jeolojik yapısı da heyelan oluşumunda önemli bir faktördür. Killi topraklar suyu daha fazla tutar ve şişme özelliğine sahiptir. Bu durum, zeminin stabilitesini bozarak heyelan riskini artırır. Ayrıca, fay hatlarının geçtiği bölgelerde de depremlerin etkisiyle heyelanlar tetiklenebilir.
- 🔪 İnsan Etkisi: İnsanların arazi kullanımındaki hataları da heyelanları tetikleyebilir. Örneğin, yol yapımı,Plansız kazılar, ormanlarınPlansız kesilmesi vePlansız yapılaşma gibi faaliyetler zeminin dengesini bozarak heyelan riskini artırır.
📍 Türkiye'deki Heyelan Bölgeleri ve Ortak Özellikleri
Türkiye'de heyelanların en sık görüldüğü bölgeler şunlardır:
- 🌊 Doğu Karadeniz: Yüksek eğim, bol yağış, killi topraklar vePlansız arazi kullanımı nedeniyle heyelan riski en yüksek bölgedir.
- 🏔️ Batı Karadeniz: Doğu Karadeniz'e benzer özelliklere sahip olmakla birlikte, heyelan sıklığı biraz daha azdır.
- 🌱 Doğu Anadolu'nun Yüksek Kesimleri: Özellikle ilkbahar aylarında kar erimeleriyle birlikte heyelan riski artar.
- ⛰️ Akdeniz Bölgesi'nin Dağlık Alanları: Yüksek eğim vePlansız arazi kullanımı nedeniyle heyelanlar görülebilir.
⚠️ Unutma!
Heyelan riskini azaltmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
- 🌳 Ağaçlandırma: Bitki örtüsünü güçlendirmek için ağaçlandırma çalışmaları yapılmalıdır.
- 🚧 İstinat Duvarları: Yamaçları desteklemek için istinat duvarları inşa edilmelidir.
- 🌧️ Drenaj Sistemleri: Yağmur sularını uzaklaştırmak için etkili drenaj sistemleri kurulmalıdır.
- 🏡 Plansız Yapılaşmayı Önleme: Heyelan riski taşıyan alanlarda yapılaşmaya izin verilmemelidir.
