🎡 2026 TYT: Döndürme Hareketi Nedir?
Döndürme hareketi, bir cismin sabit bir nokta etrafında dönmesidir. Bu nokta, dönme ekseni olarak adlandırılır. Günlük hayatta birçok yerde döndürme hareketine rastlarız: bir dönme dolap, bir vantilatör pervanesi veya Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki hareketi gibi.
- ⚽ Tanım: Bir cismin sabit bir eksen etrafında yaptığı dairesel harekettir.
- ⚙️ Dönme Ekseni: Cismin etrafında döndüğü hayali çizgi.
- ⏱️ Dönme Yönü: Saat yönünde veya saat yönünün tersine olabilir.
🎢 Döndürme Hareketinin Temel Özellikleri
Döndürme hareketini anlamak için bazı temel kavramları bilmek gerekir.
📐 Açısal Hız
Açısal hız, bir cismin birim zamanda ne kadar açıyla döndüğünü gösterir. Sembolü genellikle $\omega$ (omega) ile gösterilir ve radyan/saniye (rad/s) birimiyle ifade edilir.
- 💫 Tanım: Bir cismin birim zamandaki açısal değişim miktarıdır.
- 🧮 Formül: $\omega = \frac{\Delta \theta}{\Delta t}$ (Burada $\Delta \theta$ açısal değişimi, $\Delta t$ ise zamanı ifade eder.)
- 🧭 Birim: rad/s (radyan bölü saniye)
⏳ Açısal İvme
Açısal ivme, açısal hızın zamanla değişim oranıdır. Sembolü genellikle $\alpha$ (alfa) ile gösterilir ve radyan/saniye kare (rad/s²) birimiyle ifade edilir.
- ✨ Tanım: Açısal hızdaki değişim oranıdır.
- 🧮 Formül: $\alpha = \frac{\Delta \omega}{\Delta t}$ (Burada $\Delta \omega$ açısal hızdaki değişimi, $\Delta t$ ise zamanı ifade eder.)
- 📏 Birim: rad/s² (radyan bölü saniye kare)
🔄 Tork
Tork, bir cismi döndürme etkisine sahip olan kuvvettir. Sembolü genellikle $\tau$ (tau) ile gösterilir ve Newton metre (N.m) birimiyle ifade edilir.
- 💪 Tanım: Bir cismi döndürme yeteneğine sahip kuvvettir.
- 🧮 Formül: $\tau = r \cdot F \cdot \sin(\theta)$ (Burada $r$ kuvvetin uygulandığı noktanın dönme eksenine olan uzaklığı, $F$ uygulanan kuvvet, $\theta$ ise kuvvet ile dönme ekseni arasındaki açıdır.)
- 🔩 Birim: N.m (Newton metre)
🌀 Eylemsizlik Momenti
Eylemsizlik momenti, bir cismin dönme hareketine karşı gösterdiği dirençtir. Kütlenin dönme eksenine göre dağılımını ifade eder. Sembolü genellikle $I$ ile gösterilir ve kilogram metre kare (kg.m²) birimiyle ifade edilir.
- 🧱 Tanım: Bir cismin dönme hareketine karşı gösterdiği dirençtir.
- ⚖️ Bağlı Olduğu Faktörler: Cismin kütlesi ve kütlenin dönme eksenine göre dağılımı.
- 📏 Birim: kg.m² (kilogram metre kare)
📝 Döndürme Hareketi Formülleri
Döndürme hareketi ile ilgili bazı temel formüller şunlardır:
- 📐 Açısal Hız: $\omega = \frac{\Delta \theta}{\Delta t}$
- ⏳ Açısal İvme: $\alpha = \frac{\Delta \omega}{\Delta t}$
- 💪 Tork: $\tau = I \cdot \alpha$ (Burada $I$ eylemsizlik momenti, $\alpha$ ise açısal ivmedir.)
- 🔄 Dönme Kinetik Enerjisi: $KE = \frac{1}{2} \cdot I \cdot \omega^2$ (Burada $I$ eylemsizlik momenti, $\omega$ ise açısal hızdır.)
