🚀 2026 TYT Fizik: Düzgün Değişen Harekette Sürat ve Hız Değişimi
Düzgün değişen hareket, günlük hayatta sıkça karşılaştığımız bir durumdur. Bir arabanın hızlanması veya yavaşlaması, düşen bir cismin hareketi gibi örnekler düzgün değişen harekete girer. Bu hareketi anlamak için sürat ve hız değişimini doğru hesaplamak önemlidir.
🤔 Sürat Nedir?
Sürat, bir cismin belirli bir zamanda aldığı yolun uzunluğudur. Yani, ne kadar hızlı gittiğimizin bir ölçüsüdür. Sürat, skaler bir büyüklüktür, yani sadece sayısal bir değeri vardır, yönü yoktur.
- 📏 Sürat = Alınan Yol / Zaman
- 🚗 Örneğin, bir araba 2 saatte 100 km yol alıyorsa, sürati 50 km/saattir.
🏎️ Hız Nedir?
Hız ise, bir cismin belirli bir zamanda yaptığı yer değiştirmenin büyüklüğüdür. Hız, vektörel bir büyüklüktür, yani hem sayısal değeri (sürati) hem de yönü vardır.
- 📏 Hız = Yer Değiştirme / Zaman
- ➡️ Örneğin, bir araba doğuya doğru 2 saatte 100 km yol alıyorsa, hızı doğuya doğru 50 km/saattir.
📈 Düzgün Değişen Harekette Sürat ve Hız Değişimi
Düzgün değişen harekette, cismin hızı eşit zaman aralıklarında eşit miktarda değişir. Bu değişime ivme denir.
- 🍎 İvme (a) = Hızdaki Değişim (ΔV) / Zaman (Δt)
- ➕ Eğer hız artıyorsa, ivme pozitif; azalıyorsa, ivme negatiftir.
🧮 Sürat ve Hız Değişimi Nasıl Hesaplanır?
Düzgün değişen harekette sürat ve hız değişimini hesaplamak için aşağıdaki formülleri kullanabiliriz:
- 🚀 Son Hız (Vson) = İlk Hız (Vilk) + İvme (a) * Zaman (t)
$V_{son} = V_{ilk} + a \cdot t$
- 📏 Yer Değiştirme (Δx) = İlk Hız (Vilk) * Zaman (t) + 1/2 * İvme (a) * Zamanın Karesi (t²)
$Δx = V_{ilk} \cdot t + \frac{1}{2} \cdot a \cdot t^2$
📌 Örnek Soru ve Çözümü
İlk hızı 10 m/s olan bir araba, 2 m/s² ivme ile 5 saniye boyunca hızlanıyor. Bu sürenin sonunda arabanın hızı ne olur ve ne kadar yol alır?
- Çözüm:
- 🍎 Son Hız (Vson) = İlk Hız (Vilk) + İvme (a) * Zaman (t) = 10 m/s + (2 m/s²) * (5 s) = 20 m/s
- 🍎 Yer Değiştirme (Δx) = İlk Hız (Vilk) * Zaman (t) + 1/2 * İvme (a) * Zamanın Karesi (t²) = (10 m/s) * (5 s) + 1/2 * (2 m/s²) * (5 s)² = 50 m + 25 m = 75 m
💡 İpuçları
- ✔️ Soruları dikkatlice okuyun ve verilenleri not alın.
- ✔️ Hız, ivme ve zaman birimlerine dikkat edin. Gerekirse birimleri dönüştürün.
- ✔️ Formülleri doğru uyguladığınızdan emin olun.
- ✔️ Cevabınızı kontrol edin ve mantıklı olup olmadığını değerlendirin.
Umarım bu bilgiler, düzgün değişen harekette sürat ve hız değişimini anlamanıza yardımcı olur. Başarılar!
