🚀 2026 TYT Fizik: Temel Yasa Formülü Nasıl Uygulanır?
Fizik sorularını çözerken temel yasaları anlamak ve doğru uygulamak çok önemli. Bu rehberde, en temel fizik yasalarından birini, nasıl kullanacağını adım adım öğreneceksin.
🎯 Newton'un İkinci Yasası: F = ma
Newton'un İkinci Yasası, fizikteki en temel yasalardan biridir ve bir cisme uygulanan kuvvet ile cismin ivmesi arasındaki ilişkiyi açıklar.
*
F: Cisme uygulanan net kuvvet (Newton cinsinden).
*
m: Cismin kütlesi (kilogram cinsinden).
*
a: Cismin ivmesi (metre/saniye kare cinsinden).
📝 Adım Adım Çözüm Rehberi
1. 🔍
Soruyu Anla: Öncelikle soruyu dikkatlice okuyup ne istendiğini anlamalısın. Hangi kuvvetler var, hangi değerler verilmiş, neyi bulman gerekiyor?
2. 📐
Serbest Cisim Diyagramı Çiz: Cisme etkiyen tüm kuvvetleri gösteren bir diyagram çiz. Bu, hangi kuvvetlerin olduğunu ve hangi yönde etki ettiğini görselleştirmeni sağlar.
* Yer çekimi kuvveti (aşağı doğru)
* Normal kuvvet (yüzeye dik yukarı doğru)
* Uygulanan kuvvet (soruda belirtilen yönde)
* Sürtünme kuvveti (harekete ters yönde)
3. ➕
Kuvvetleri Bileşenlerine Ayır: Eğer kuvvetler yatay veya dikey değilse, onları yatay (x) ve dikey (y) bileşenlerine ayır. Trigonometri (sinüs, kosinüs) kullanarak bu bileşenleri bulabilirsin.
4. ⚖️
Net Kuvveti Bul: Her bir eksen (x ve y) için net kuvveti hesapla. Aynı yöndeki kuvvetleri topla, zıt yöndeki kuvvetleri çıkar.
* $\sum F_x = F_{1x} + F_{2x} - F_{3x}$
* $\sum F_y = F_{1y} + F_{2y} - F_{3y}$
5. ✍️
F = ma Formülünü Uygula: Her bir eksen için net kuvveti kullanarak Newton'un İkinci Yasası'nı uygula.
* $\sum F_x = ma_x$
* $\sum F_y = ma_y$
6. 🧮
Denklemleri Çöz: Elde ettiğin denklemleri çözerek istenen değişkeni (genellikle ivme veya bir kuvvet) bul.
7. ✅
Sonucu Kontrol Et: Bulduğun sonucun mantıklı olup olmadığını kontrol et. Örneğin, çok büyük veya çok küçük bir ivme değeri bulduysan, bir yerde hata yapmış olabilirsin.
💡 Örnek Soru ve Çözümü
Soru: Kütlesi 5 kg olan bir bloğa yatay doğrultuda 20 N'luk bir kuvvet uygulanıyor. Yüzey ile blok arasındaki sürtünme kuvveti 5 N ise, bloğun ivmesi ne olur?
Çözüm:
1.
Soruyu Anla: Kütle verilmiş, uygulanan kuvvet verilmiş, sürtünme kuvveti verilmiş, ivme isteniyor.
2.
Serbest Cisim Diyagramı Çiz: Bloğa etkiyen kuvvetleri çiz. Uygulanan kuvvet sağa doğru, sürtünme kuvveti sola doğru, yer çekimi aşağı doğru, normal kuvvet yukarı doğru.
3.
Kuvvetleri Bileşenlerine Ayır: Tüm kuvvetler zaten yatay veya dikey olduğu için bileşenlere ayırmaya gerek yok.
4.
Net Kuvveti Bul: Yatay eksende net kuvvet: $\sum F_x = 20 N - 5 N = 15 N$
5.
F = ma Formülünü Uygula: $15 N = 5 kg \cdot a$
6.
Denklemleri Çöz: $a = \frac{15 N}{5 kg} = 3 m/s^2$
7.
Sonucu Kontrol Et: İvme değeri mantıklı.
Cevap: Bloğun ivmesi $3 m/s^2$'dir.
🏆 İpuçları ve Püf Noktaları
* 🍎 Birimleri doğru kullandığından emin ol. Kütle kilogram (kg), kuvvet Newton (N), ivme metre/saniye kare ($m/s^2$) cinsinden olmalı.
* 🍏 Sürtünme kuvvetini her zaman harekete ters yönde almayı unutma.
* 🍌 Serbest cisim diyagramı çizmek, soruyu görselleştirmeni ve hataları önlemeni sağlar.
* 🍒 Bol bol pratik yaparak bu tür soruları çözme becerini geliştirebilirsin.
Umarım bu rehber, Newton'un İkinci Yasası'nı daha iyi anlamana ve TYT fizik sorularını çözerken sana yardımcı olur! Başarılar!
