🧬 Eş Baskınlık Nedir?
Eş baskınlık, genetik bir özelliktir ve heterozigot durumda her iki alelin de fenotipte aynı anda ve eşit derecede etkili olması durumunu ifade eder. Yani, bir bireyde farklı aleller bulunduğunda, bu alellerin her ikisi de baskınlık göstermeden özelliklerini ortaya koyar.
🩸 Kan Gruplarında Eş Baskınlık
Kan grupları, eş baskınlığın en bilinen örneklerinden biridir. İnsanlarda ABO kan grubu sistemi,
I geninin üç farklı aleli (
IA,
IB ve
i) tarafından belirlenir.
- 🩸 IA aleli: A antijenini üretir.
- 🩸 IB aleli: B antijenini üretir.
- 🩸 i aleli: Antijen üretmez.
IA ve
IB alelleri birbirine eş baskındır.
i aleli ise
IA ve
IB alellerine çekiniktir.
🩸 Kan Grubu Genotipleri ve Fenotipleri
Aşağıdaki tabloda, farklı genotiplerin hangi kan gruplarına (fenotiplere) yol açtığı gösterilmektedir:
- 🩸 Genotip IAIA: A kan grubu
- 🩸 Genotip IAi: A kan grubu
- 🩸 Genotip IBIB: B kan grubu
- 🩸 Genotip IBi: B kan grubu
- 🩸 Genotip IAIB: AB kan grubu (A ve B antijenleri birlikte bulunur)
- 🩸 Genotip ii: 0 kan grubu (Antijen bulunmaz)
🩸 AB Kan Grubu: Eş Baskınlığın En İyi Örneği
AB kan grubuna sahip bireylerde hem A antijeni hem de B antijeni bulunur. Bu durum,
IA ve
IB alellerinin her ikisinin de aynı anda etkisini gösterdiğini ve fenotipte birlikte ifade edildiğini kanıtlar. İşte bu, eş baskınlığın tipik bir örneğidir.
🩸 Örnek Soru
Eğer anne AB kan grubuna ve baba 0 kan grubuna sahipse, çocuklarının kan grupları neler olabilir?
Çözüm:
Annenin genotipi
IAIB ve babanın genotipi
ii'dir. Bu durumda çocukların genotipleri
IAi (A kan grubu) veya
IBi (B kan grubu) olabilir. Yani çocukların kan grupları A veya B olabilir.
