🧪 2026 TYT Kimya: London Kuvvetleri ve Moleküller Arası İlişkiler
London kuvvetleri, polar ve apolar moleküller arasındaki etkileşimleri anlamak, kimya konularını kavramak için çok önemli. TYT sınavında bu konuyla ilgili çıkabilecek sorulara hazırlıklı olmak için, bu kuvvetlerin nasıl değiştiğini ve moleküllerin yapısıyla ilişkisini inceleyelim.
🧱 London Kuvvetleri Nedir?
London kuvvetleri, tüm atomlar ve moleküller arasında bulunan zayıf çekim kuvvetleridir. Anlık dipollerin oluşmasıyla meydana gelir. Elektronların hareketi sırasında, bir an için molekülün bir tarafında daha fazla elektron yoğunluğu oluşabilir. Bu durum, o anlık bir dipol momenti yaratır. Bu anlık dipoller, komşu moleküllerde de dipolleri indükleyerek çekim kuvvetlerinin oluşmasına neden olur.
💧 Polar ve Apolar Moleküller
- ➕ Polar Moleküller: Farklı elektronegatifliğe sahip atomlar arasında oluşur. Örneğin, su ($H_2O$) molekülü. Oksijen atomu hidrojenden daha elektronegatiftir, bu yüzden oksijen kısmi negatif ($\delta^−$) ve hidrojenler kısmi pozitif ($\delta^+$) yüklenir. Bu durum kalıcı bir dipol momenti oluşturur.
- ➖ Apolar Moleküller: Aynı atomlardan veya elektronegatiflikleri çok yakın atomlardan oluşur. Örneğin, metan ($CH_4$) molekülü veya oksijen ($O_2$) molekülü. Bu moleküllerde yük dağılımı simetriktir ve net bir dipol momenti yoktur.
💪 London Kuvvetlerini Etkileyen Faktörler
- ⚖️ Molekül Büyüklüğü: Molekülün büyüklüğü arttıkça, elektron sayısı da artar. Daha fazla elektron, daha büyük anlık dipollerin oluşmasına ve dolayısıyla daha güçlü London kuvvetlerine yol açar.
- 📏 Molekül Şekli: Uzun ve zincir şeklindeki moleküller, küresel moleküllere göre daha fazla yüzey alanına sahip oldukları için daha güçlü London kuvvetleri oluştururlar. Yüzey alanı arttıkça, moleküller arası temas ve etkileşim de artar.
📈 2026 TYT'de London Kuvvetleri ve Molekül İlişkisi Nasıl Sorulur?
TYT'de bu konu genellikle aşağıdaki gibi sorularla karşımıza çıkabilir:
❓ Örnek Soru 1:
Aşağıdaki moleküllerden hangisinde London kuvvetleri daha etkindir?
- $CH_4$
- $C_2H_6$
- $C_3H_8$
- $C_4H_{10}$
- $C_5H_{12}$
Çözüm: Karbon sayısı arttıkça molekül büyüklüğü artar ve London kuvvetleri güçlenir. Bu nedenle cevap E seçeneğidir.
❓ Örnek Soru 2:
Aşağıdaki maddelerden hangisinin kaynama noktası en yüksektir?
- $He$
- $Ne$
- $Ar$
- $Kr$
- $Xe$
Çözüm: Soygazların kaynama noktaları London kuvvetlerine bağlıdır. Atom numarası (ve dolayısıyla elektron sayısı) arttıkça London kuvvetleri güçlenir ve kaynama noktası yükselir. Bu nedenle cevap E seçeneğidir.
📝 Özet
- ✨ London kuvvetleri tüm moleküller arasında bulunur.
- ➕ Polar moleküllerde dipol-dipol etkileşimleri de görülürken, apolar moleküllerde sadece London kuvvetleri etkindir.
- ⚖️ Molekül büyüklüğü ve şekli London kuvvetlerinin şiddetini etkiler.
- 🌡️ Kaynama noktası, erime noktası gibi fiziksel özellikler London kuvvetleriyle ilişkilidir.
