🧪 2026 TYT Kimya: Thomson Katot Işınları Deneyi Nedir?
Thomson'ın katot ışınları deneyi, atomun yapısını anlamamızda çok önemli bir adım olmuştur. Bu deney sayesinde atomun bölünebilir olduğu ve negatif yüklü parçacıklar içerdiği keşfedilmiştir.
🔬 Deneyin Amacı
- 🎯 Atomun yapısını incelemek.
- 💡 Katot ışınlarının özelliklerini belirlemek.
- 🤔 Negatif yüklü parçacıkların (elektronların) varlığını kanıtlamak.
⚙️ Deney Düzeneği
Deney, vakumlu bir tüp içerisinde gerçekleştirilir. Tüpün bir ucunda katot (negatif elektrot), diğer ucunda ise anot (pozitif elektrot) bulunur. Bu elektrotlar arasına yüksek voltaj uygulanır.
- 🔌 Vakumlu Tüp: Havanın boşaltıldığı cam tüp.
- ➖ Katot: Negatif yüklü elektrot.
- ➕ Anot: Pozitif yüklü elektrot.
- ⚡ Yüksek Voltaj: Elektrotlar arasında elektrik akımı oluşturur.
🧪 Deneyin Yapılışı
- ⚡ Elektrotlara yüksek voltaj uygulanır.
- 💡 Katottan anoda doğru ışınlar yayılır. Bu ışınlara katot ışınları denir.
- 🧲 Katot ışınları, elektrik ve manyetik alanlardan etkilenir.
- ✨ Işınların yolu üzerindeki bir floresan ekran, ışınların çarptığı yerde parlar.
🧐 Deneyin Sonuçları ve Yorumları
- 💡 Katot Işınları Negatif Yüklüdür: Elektrik alanda pozitif kutba doğru saparlar.
- 🧲 Katot Işınları Manyetik Alandan Etkilenir: Manyetik alan, ışınların yönünü değiştirir.
- ⚛️ Katot Işınları Madde İçerir: Bir engele çarptıklarında onu hareket ettirebilirler.
- ⚖️ Elektronların Yük/Kütle Oranı Sabittir: Kullanılan gazın türüne bağlı değildir.
👨🔬 Thomson'ın Atom Modeli
Thomson, deney sonuçlarına dayanarak atomun yapısını şu şekilde açıklamıştır:
- 🍇 Atom, pozitif yüklü bir küredir.
- ➖ Negatif yüklü elektronlar, bu küre içerisinde homojen olarak dağılmıştır. (Üzümlü kek modeli)
Bu model, atomun yapısı hakkında ilk önemli fikirleri sunmuş olsa da, daha sonraki deneylerle yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Rutherford'un altın levha deneyi, atomun çekirdekli yapısını ortaya çıkarmıştır.
