🧪 2026 TYT Sıvı Problemleri: Hacim Değişimi
Sıvı problemlerinde hacim değişimini anlamak, soruları doğru çözmek için çok önemlidir. Hacim, bir maddenin uzayda kapladığı yerdir ve genellikle litre (L) veya mililitre (mL) gibi birimlerle ifade edilir. Sıvı problemlerinde hacim değişimi, bir kaba sıvı eklenmesi veya kaptan sıvı çıkarılmasıyla meydana gelir.
- 💧 Sıvı Ekleme: Bir kaba sıvı eklendiğinde, kaptaki toplam hacim artar. Örneğin, içinde 2 litre su bulunan bir kaba 1 litre daha su eklerseniz, kaptaki toplam su miktarı 3 litre olur.
- ♨️ Sıvı Çıkarma: Bir kaptan sıvı çıkarıldığında, kaptaki toplam hacim azalır. Örneğin, içinde 5 litre süt bulunan bir kaptan 2 litre süt alırsanız, kapta 3 litre süt kalır.
- 🌡️ Sıcaklık Değişimi: Bazı durumlarda sıcaklık değişimleri de sıvıların hacmini etkileyebilir. Genellikle, sıcaklık arttıkça sıvıların hacmi biraz artar, sıcaklık azaldıkça hacmi biraz azalır. Ancak, TYT sınavında bu durum genellikle ihmal edilir.
⚖️ Oran Orantı İlişkisi
Oran orantı, iki veya daha fazla nicelik arasındaki ilişkileri ifade etmenin matematiksel bir yoludur. Sıvı problemlerinde, oran orantı genellikle farklı kaplardaki sıvı miktarlarını veya bir kaptaki sıvının farklı zamanlardaki değişimini karşılaştırmak için kullanılır.
🧮 Doğru Orantı
Doğru orantıda, bir nicelik arttıkça diğer nicelik de aynı oranda artar. Sıvı problemlerinde, örneğin bir musluğun akış hızı sabitse, akan su miktarı geçen süre ile doğru orantılıdır.
- ⏳ Örnek: Bir musluktan dakikada 2 litre su akıyorsa, 5 dakikada akan su miktarı $2 \cdot 5 = 10$ litre olur. Burada, süre arttıkça akan su miktarı da aynı oranda artmaktadır.
- 📝 Formül: Eğer $x$ ve $y$ doğru orantılı ise, $\frac{x_1}{y_1} = \frac{x_2}{y_2}$ şeklinde ifade edilir.
➗ Ters Orantı
Ters orantıda, bir nicelik arttıkça diğer nicelik aynı oranda azalır. Sıvı problemlerinde, örneğin bir havuzu dolduran musluk sayısı arttıkça, havuzun dolma süresi azalır.
- 👷♂️ Örnek: Bir havuzu 4 musluk 6 saatte dolduruyorsa, aynı havuzu 2 musluk $6 \cdot \frac{4}{2} = 12$ saatte doldurur. Burada, musluk sayısı azaldıkça dolma süresi artmaktadır.
- 📝 Formül: Eğer $x$ ve $y$ ters orantılı ise, $x_1 \cdot y_1 = x_2 \cdot y_2$ şeklinde ifade edilir.
➕ Sıvı Problemlerinde Oran Orantı Uygulaması
Sıvı problemlerinde oran orantıyı kullanırken, öncelikle hangi niceliklerin birbiriyle orantılı olduğunu belirlemek önemlidir. Daha sonra, verilen bilgileri kullanarak bir orantı denklemi kurabilir ve bilinmeyen değeri bulabilirsiniz.
- 🔑 İpuçları:
- ✔️ Soruyu dikkatlice okuyun ve verilen bilgileri not alın.
- ✔️ Hangi niceliklerin orantılı olduğunu belirleyin (doğru mu, ters mi?).
- ✔️ Orantı denklemini kurun ve bilinmeyen değeri bulun.
- ✔️ Cevabınızı kontrol edin ve mantıklı olup olmadığını değerlendirin.
