📜 31 Mart Olayı (1909) Nedir?
31 Mart Olayı, Osmanlı Devleti'nde II. Meşrutiyet'in ilanından (1908) sonra yaşanan en önemli siyasi krizlerden biridir. 13 Nisan 1909 tarihine denk geldiği için Rumi takvimde "31 Mart 1325" olarak anılan bu olay, İstanbul'da çıkan bir ayaklanmadır. 🎯
⚔️ Olayın Arka Planı ve Nedenleri
- 🔄 Meşrutiyet Karşıtlığı: II. Abdülhamid'in mutlakiyet yönetiminden hoşnut olan bazı çevreler, Meşrutiyet rejimini benimsememişti.
- 📢 İttihat ve Terakki Muhalefeti: Yönetime hakim olan İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne karşı muhalif gruplar (Ahrar Fırkası gibi) ve basın, yoğun bir propaganda yürütüyordu.
- 👮 Askeri Huzursuzluk: Alaylı denilen, eski usulle yetişmiş askerler, mektepli (modern eğitimli) subaylara karşı hoşnutsuzdu. Ücretlerin zamanında ödenmemesi gibi sorunlar da eklenince ordu içinde huzursuzluk arttı.
- 🕋 Dini Söylemlerin Kullanılması: "Şeriat isteriz!" sloganıyla, dini duyguları istismar eden gruplar, halkı ve askerleri kışkırttı.
💥 Ayaklanmanın Başlaması ve Gelişimi
13 Nisan 1909 (Rumi 31 Mart) sabahı, İstanbul'da bulunan 4. Avcı Taburu'na bağlı bir grup asker subaylarına karşı ayaklandı. İsyan hızla yayıldı ve isyancılara softalar, medrese öğrencileri ve bazı halk kesimleri de katıldı.
İsyancıların talepleri arasında şunlar vardı:
- ✅ İttihat ve Terakki'nin baskıcı politikalarının son bulması
- ✅ Görevden alınan alaylı askerlerin geri getirilmesi
- ✅ Şeriat kurallarının tam olarak uygulanması
İsyan sırasında, İttihatçı olduğu bilinen Hasan Fehmi Bey (Serbesti Gazetesi Başyazarı) gibi bazı gazeteciler ve askerler linç edilerek öldürüldü. İstanbul'da düzen ve güvenlik tamamen bozuldu.
🚂 Hareket Ordusu'nun Müdahalesi
İsyanı bastırmak için, Rumeli'deki 3. Ordu'ya bağlı birliklerden ve gönüllülerden oluşan "Hareket Ordusu" kuruldu. Ordunun komutanlığını Mahmut Şevket Paşa, kurmay başkanlığını ise Mustafa Kemal (Atatürk) yapıyordu.
Hareket Ordusu, 23-24 Nisan 1909'da İstanbul'a girerek sıkıyönetim ilan etti ve isyanı kısa sürede kontrol altına aldı. Çatışmalarda birkaç yüz kişi hayatını kaybetti.
👑 Sonuçları
- 🛑 Sultan II. Abdülhamid'in Tahttan İndirilmesi: İsyanla bağlantısı olduğu gerekçesiyle, Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan (Heyet-i Mebusan ve Heyet-i Ayan) ortak toplantısında alınan kararla II. Abdülhamid tahttan indirildi. Yerine kardeşi V. Mehmed Reşad padişah ilan edildi.
- ⚖️ Yargılamalar: İsyana karışanlar ve sorumlu görülenler yargılandı. Çok sayıda idam ve hapis cezası verildi.
- 🏛️ İttihat ve Terakki'nin Güçlenmesi: Bu olay, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin siyasi rakipsizliğini pekiştirdi ve ülke yönetimindeki etkisi daha da arttı.
- 📉 Osmanlı'da Çözülmenin Hızlanması: Ordu ve siyasetin iç içe geçmesi, merkezi otoritenin sarsılması gibi etkileri oldu.
💡 Önemli Not: 31 Mart Olayı, Osmanlı tarihinde bir rejim değişikliğine (meşrutiyetten mutlakiyete dönüş) yönelik ilk ve son ciddi teşebbüs olarak kabul edilir. Aynı zamanda, bir ordunun (Hareket Ordusu) siyasi bir krize doğrudan müdahale ederek yönetimde değişiklik yaptığı önemli bir örnektir.
