Bu ünitede, bilim ve teknolojinin toplum üzerindeki etkilerini, tarihsel gelişimini ve günlük yaşantımıza olan katkılarını öğreniyoruz. Aşağıda, konuyu daha iyi anlamanıza yardımcı olacak bazı çözümlü sorular ve cevapları bulacaksınız.
Soru 1: Bilim ve teknoloji arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Çözüm: Bilim, doğal dünyayı anlamak için yapılan sistematik çalışmalardır. Teknoloji ise bilimsel bilgileri kullanarak insanların ihtiyaçlarını karşılayacak ürünler (araç, gereç, sistem) geliştirmektir. Yani, bilim "neden"i, teknoloji ise "nasıl"ı araştırır. Örneğin, elektriğin bilimsel olarak keşfi (bilim), ampulün icat edilmesine (teknoloji) olanak sağlamıştır.
Soru 2: Teknolojik bir ürünün toplum ve çevre üzerindeki olası olumlu ve olumsuz etkilerine bir örnek veriniz.
Çözüm: Örnek: Cep Telefonu
Soru 3: Teknolojik tasarım sürecinin aşamaları nelerdir? Kısaca açıklayınız.
Çözüm: Bir ürün tasarlama ve geliştirme sürecidir. Temel aşamaları şunlardır:
Aşağıdaki soruları cevaplayarak bilginizi test edin.
1. Aşağıdakilerden hangisi bilim insanlarının ortak özelliklerinden biri değildir?
Cevap: C - Bilim insanları gözlem ve deney yapmaktan kaçınmaz, tam aksine bu yöntemleri sıklıkla kullanırlar.
2. İnsanların uzaktaki kişilerle anında görüntülü konuşmasını sağlayan teknolojik gelişme, aşağıdaki ihtiyaçlardan öncelikle hangisini karşılamaktadır?
Soru 1: Bir grup öğrenci, bilim insanlarının ortak özelliklerini araştırmaktadır. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi, gerçek bir bilim insanının çalışma sürecinde ve davranışlarında kesinlikle bulunması gereken bir özellik değildir?
a) Gözlem ve deney yapmak
b) Eleştiriye açık olmak
c) Sabit fikirleri değiştirmemek
d) Kanıtları değerlendirmek
Cevap: c) Sabit fikirleri değiştirmemek
Çözüm: Bilim insanları, yeni kanıtlar elde edildiğinde fikirlerini ve teorilerini değiştirebilirler. Bu, bilimin dinamik ve kendini düzelten bir süreç olmasının temelidir. Sabit fikirli olmak bilimsel bir tutum değildir.
Soru 2: Teknolojik bir ürün olan cep telefonları, toplum yaşamını derinden etkilemiştir. Aşağıdaki ifadelerden hangisi bu etkilerden birisi olarak gösterilemez?
a) İnsanlar arasındaki iletişim hızlanmış ve kolaylaşmıştır.
b) Acil durumlarda hızlı yardım çağrısı yapılabilmektedir.
c) İnsanlar yüz yüze görüşmekten tamamen vazgeçmiştir.
d) Bilgiye erişim ve haberleşme olanakları artmıştır.
Cevap: c) İnsanlar yüz yüze görüşmekten tamamen vazgeçmiştir.
Çözüm: Teknoloji iletişim alışkanlıklarını değiştirse de, insanlar arasındaki yüz yüze sosyal etkileşim tamamen sona ermemiştir. Bu nedenle "tamamen vazgeçmek" ifadesi aşırı bir genelleme olup doğru bir çıkarım değildir.
Soru 3: Bir bilimsel araştırma projesi yürüten Efe, hipotezini test etmek için bir deney tasarlamıştır. Deney sırasında beklediği sonuçları alamayınca, bazı verileri değiştirerek kaydetmiştir. Efe'nin bu davranışı için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
a) Bilimsel bir çalışma yapmıştır.
b) Bilim etiğine uygun davranmıştır.
c) Bilimsel sürece zarar vermiştir.
d) Yeni bir buluş yapmıştır.
Cevap: c) Bilimsel sürece zarar vermiştir.
Çözüm: Bilimde dürüstlük esastır. Verileri olduğu gibi, tarafsız bir şekilde kaydetmek gerekir. Verileri değiştirmek, bilimsel sonuçları güvenilmez kılar ve bilim etiğine aykırıdır.
Soru 4: Teknolojinin hızla gelişmesi, çevre üzerinde bazı olumsuz etkilere de neden olabilmektedir. Aşağıdakilerden hangisi, teknolojinin çevreye olan olumsuz bir etkisine örnek olarak verilebilir?
a) Fabrika bacalarından çıkan gazların hava kirliliğine yol açması
b) Rüzgâr türbinleri ile elektrik üretilmesi
c) Güneş panellerinin evlerde kullanılması
d) Atık suların arıtılarak temizlenmesi
Cevap: a) Fabrika bacalarından çıkan gazların hava kirliliğine yol açması
Çözüm: Endüstriyel teknolojilerin kontrolsüz kullanımı, fabrika atıkları gibi kirleticilerin doğaya salınmasına ve hava, su, toprak kirliliğine neden olabilir. Diğer seçeneklerde verilen örnek
