Dengelenmemiş Kuvvetler
Günlük hayatta bir cismi hareket ettirmek için ittiğimizde veya çektiğimizde ona bir kuvvet uygulamış oluruz. Kuvvetler dengeli veya dengesiz olabilir. Şimdi dengelenmemiş kuvvetleri inceleyelim.
Dengelenmiş Kuvvet Nedir?
Bir cisme etki eden net kuvvet sıfır ise, yani kuvvetler birbirini eşit şekilde götürüyorsa, bu kuvvetlere dengelenmiş kuvvetler denir. Dengelenmiş kuvvetlerin etkisindeki bir cisim:
- Eğer duruyorsa hareketsiz kalır (sabit durur).
- Eğer hareket halindeyse aynı hızla hareketine devam eder (sabit süratle hareket eder).
Dengelenmemiş Kuvvet Nedir?
Bir cisme etki eden kuvvetler eşit büyüklükte ve zıt yönde değilse, yani net kuvvet sıfırdan farklı ise, bu kuvvetlere dengelenmemiş kuvvetler denir.
Dengelenmemiş kuvvetler bir cismin;
- Hareket etmesine neden olur.
- Hareket halindeki bir cismin hızını değiştirir (hızlandırır, yavaşlatır veya yönünü değiştirir).
- Cismin şeklini değiştirebilir.
Dengelenmemiş Kuvvetlerin Etkilerine Örnekler
1. Durmakta Olan Bir Cismi Hareket Ettirme:
- Yerde duran bir topa ayağınızla vurduğunuzda, top üzerinde dengelenmemiş bir kuvvet oluşur ve top hareket eder.
2. Hareket Halindeki Bir Cismi Yavaşlatma veya Durdurma:
- Yuvarlanan bir top, sürtünme kuvveti nedeniyle (bu bir dengelenmemiş kuvvettir) yavaşlar ve sonunda durur.
3. Hareket Halindeki Bir Cismin Yönünü Değiştirme:
- Masaya çarpan bir bilardo topu, masanın uyguladığı dengelenmemiş kuvvet nedeniyle yön değiştirir.
4. Hareket Halindeki Bir Cismi Hızlandırma:
- Kaydıraktan aşağı kayarken, yer çekimi kuvveti sürtünme kuvvetinden daha büyük olduğu için (dengelenmemiş kuvvet) hızlanırsınız.
Özet
- Dengelenmiş Kuvvet: Net kuvvet sıfırdır. Cismin hareket durumunu değiştirmez.
- Dengelenmemiş Kuvvet: Net kuvvet sıfırdan farklıdır. Cismin hareket durumunu mutlaka değiştirir (Hareket ettirir, durdurur, hızlandırır, yavaşlatır veya yönünü değiştirir).
