Vücudumuz, birbiriyle uyum içinde çalışan farklı sistemlerden oluşur. Bu sistemler sayesinde nefes alır, yemek yer, büyürüz ve hareket ederiz. Şimdi bu sistemleri daha yakından tanıyalım.
Bu sistem, iskelet ve kaslardan oluşur. Vücudumuza şekil verir, dik durmamızı sağlar ve hareket etmemize yardımcı olur.
Yediğimiz besinlerin vücudumuz tarafından kullanılabilir hale gelmesi için küçük parçalara ayrılmasına sindirim denir.
Sindirim sistemi organları şunlardır:
Bu sistem, besin ve oksijenin vücuttaki tüm hücrelere taşınmasını ve atık maddelerin toplanmasını sağlar.
Vücudumuz için gerekli olan oksijeni alıp, atık madde olan karbondioksiti dışarı atmamızı sağlar.
Solunum sistemi organları:
Vücudumuzdaki zararlı ve atık maddelerin dışarı atılmasını sağlar.
Ayrıca deri (terleme), akciğerler (soluk verme) ve kalın bağırsak da boşaltıma yardımcı olur.
Bu sistemler birbirinden bağımsız çalışmaz. Örneğin, solunum sistemimizle aldığımız oksijen, dolaşım sistemi sayesinde kaslarımıza taşınır. Kaslarımız da hareket etmemizi sağlar. Tüm sistemler mükemmel bir uyum içinde çalışarak sağlıklı kalmamızı sağlar.
Soru 1: Bir öğrenci, vücudumuzdaki sistemlerle ilgili bir araştırma yapıyor. Sindirim sisteminin temel görevinin, büyük molekülleri kana geçebilecek kadar küçük moleküllere parçalamak olduğunu öğreniyor. Buna göre, aşağıdaki organlardan hangisi bu parçalama işleminin hem mekanik (fiziksel) hem de kimyasal olarak gerçekleştiği ilk organdır?
a) Ağız
b) Yutak
c) Mide
d) İnce bağırsak
Cevap: a) Ağız
Çözüm: Ağızda, dişler mekanik sindirim yaparken, tükürük içindeki enzimler kimyasal sindirimi başlatır. Yutak sadece iletime, mide ve ince bağırsak ise daha sonraki sindirim aşamalarına aittir.
Soru 2: Dolaşım sistemimiz, vücudumuzda bir dağıtım ve toplama ağı gibi çalışır. Kalp, bu sistemin pompasıdır. Aşağıdaki ifadelerden hangisi kalbin vücuda kan pompalayan odacığı ve bu odacıktan çıkan kanın taşıdığı kan çeşidi bakımından doğru olarak verilmiştir?
a) Sağ kulakçık - Temiz kan
b) Sol kulakçık - Kirli kan
c) Sağ karıncık - Kirli kan
d) Sol karıncık - Temiz kan
Cevap: d) Sol karıncık - Temiz kan
Çözüm: Sol karıncık, akciğerlerde temizlenmiş olan kanı vücudun tamamına pompalar. Sağ karıncık ise kirli kanı akciğerlere gönderir.
Soru 3: Bir koşu yarışı sırasında vücudumuzun oksijen ihtiyacı artar. Bu durumda solunum ve dolaşım sistemlerimizde birtakım değişiklikler olur. Aşağıdakilerden hangisi bu değişikliklerden biri değildir?
a) Kalp atış hızının artması
b) Soluk alıp verme sıklığının artması
c) Akciğerlere giden kan miktarının azalması
d) Hücrelere iletilen oksijen miktarının artması
Cevap: c) Akciğerlere giden kan miktarının azalması
Çözüm: Egzersiz sırasında artan oksijen ihtiyacını karşılamak için akciğerlere giden kan miktarı artar, azalmaz. Diğer seçeneklerde verilenler (kalp atışı ve solunumun hızlanması, oksijen iletiminin artması) doğru tepkilerdir.
Soru 4: Vücudumuzdaki sistemler birbiriyle uyum içinde çalışır. Örneğin, sindirim sistemimizde parçalanan besin monomerleri, dolaşım sistemi aracılığıyla vücut hücrelerimize taşınır. Hücrelerde bu monomerler, oksijen kullanılarak mitokondride enerjiye (\(ATP\)) dönüştürülür. Bu enerji üretim sürecine ve gerçekleştiği yer olan organele verilen isim aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
a) Fotosentez - Kloroplast
b) Solunum - Mitokondri
c) Boşaltım - Böbrek
d) Sindirim - Lizozom
Cevap: b) Solunum - Mitokondri
Çözüm: Besin monomerlerinin oksijen kullanılarak enerji (\(ATP\)) üretmesi olayına "hücresel solunum" denir ve bu olay mitokondri organelinde gerçekleşir.
