Güneş tutulması, Ay'ın Dünya ile Güneş'in arasına girmesi ve Güneş'i kısmen veya tamamen örtmesi sonucu oluşan bir doğa olayıdır. Bu, tıpkı elinizi bir lambanın önüne koyduğunuzda ışığın kesilmesi gibidir. Burada Ay, elinizin; Güneş ise lambanın rolünü oynar.
Güneş tutulmasının olabilmesi için üç gök cisminin aynı hizada olması gerekir. Bu sıralama şöyledir:
Ay, Dünya'nın etrafında; Dünya da Güneş'in etrafında döner. Bazen Ay'ın yörüngesi, Dünya ile Güneş'in arasından geçecek şekilde kesişir. Ay, Güneş'ten gelen ışığı engellediği için Dünya'nın üzerine Ay'ın gölgesi düşer ve biz bu olaya "Güneş tutulması" deriz.
Ancak, Ay'ın yörüngesi Dünya'nın yörüngesine göre biraz eğik olduğu için her ay değil, yılda yaklaşık 2 ila 5 kez Güneş tutulması gerçekleşir.
Güneş tutulması, Ay'ın yeni ay evresinde olduğu zaman gerçekleşir. Yeni ay, Ay'ın Dünya'dan görülen yüzünün karanlık olduğu evredir. Çünkü bu evrede Ay, Dünya'ya bakan yüzüyle Güneş'e bakan yüzü aynı hizada olduğundan, Ay'ın aydınlık yüzünü göremeyiz. Bu da onun Güneş ile Dünya'nın arasına girmesi için uygun konumda olduğu anlamına gelir.
Güneş tutulması üç şekilde görülebilir:
Önemli Uyarı: Güneş tutulmasını asla çıplak gözle, dürbünle veya teleskopla izlememelisiniz. Bu, gözlerinize kalıcı hasar verebilir. Özel Güneş filtresi olan gözlükler kullanılmalıdır.
Soru 1: Ay'ın Dünya ile Güneş arasına girmesi ve Güneş'in ışınlarını belirli bir süreliğine engellemesi olayına ne ad verilir?
a) Ay Tutulması
b) Güneş Tutulması
c) Gece
d) Mevsim Değişikliği
Cevap: b) Güneş Tutulması
Çözüm: Güneş tutulması, Ay'ın yeni ay evresinde Dünya ile Güneş arasına girerek Güneş'in ışığını engellemesi sonucu oluşur.
Soru 2: Aşağıdaki şekillerden hangisi Güneş tutulmasının doğru sıralamasını göstermektedir?
a) Güneş - Dünya - Ay
b) Ay - Güneş - Dünya
c) Güneş - Ay - Dünya
d) Dünya - Güneş - Ay
Cevap: c) Güneş - Ay - Dünya
Çözüm: Güneş tutulmasında cisimlerin dizilimi Güneş, Ay ve Dünya şeklindedir. Ay, Güneş ile Dünya'nın arasına girer.
Soru 3: Bir öğretmen sınıfa, "Güneş tutulması sırasında Dünya'nın hangi bölgeleri bu olayı tam olarak gözlemleyebilir?" diye bir soru yöneltmiştir. Buna göre aşağıdaki öğrenci cevaplarından hangisi doğrudur?
a) Dünya'nın sadece gece olan kısmı
b) Dünya'nın sadece gündüz olan kısmı
c) Dünya'nın tamamı
d) Sadece Ay'ın gölgesinin düştüğü dar bir bölge
Cevap: d) Sadece Ay'ın gölgesinin düştüğü dar bir bölge
Çözüm: Güneş tutulması, Ay'ın gölgesinin Dünya üzerinde belirli bir yol izlemesi sonucu oluşur ve bu gölgenin düştüğü dar bir bölgeden tam tutulma gözlemlenebilir.
Soru 4: Güneş tutulması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Ay, Güneş ile Dünya arasına girer.
b) Sadece yeni ay evresinde gerçekleşir.
c) Dünya'nın her yerinden aynı anda gözlemlenebilir.
d) Ay'ın yörüngesi ile Dünya'nın yörüngesi aynı düzlemde olsaydı her ay gözlemlenirdi.
Cevap: c) Dünya'nın her yerinden aynı anda gözlemlenebilir.
Çözüm: Güneş tutulması, Dünya'nın her yerinden aynı anda gözlemlenemez. Sadece Ay'ın gölgesinin düştüğü belirli bölgelerden görülebilir ve bu bölgeler dar bir alanı kapsar.
