6. Sınıf İslamiyet'in Kabulüyle Türklerin Sosyal ve Kültürel Hayatındaki Değişimler

Question

İslamiyet'i kabul ettikten sonra Türklerin günlük yaşamında neler değişti tam olarak anlayamadım. Özellikle aile yapısı ve eğlence kültürü nasıl etkilendi merak ediyorum. Sanat ve mimarideki yenilikleri de basitçe özetleyebilir misiniz?

Answer 1

İslamiyet'in Kabulü ve Türklerin Hayatındaki Değişimler

Türkler, tarih boyunca farklı dinlere inanmışlardır. İslamiyet'i kabul etmeleri ise onların sosyal ve kültürel hayatlarında çok büyük değişikliklere yol açmıştır. Bu değişimleri anlamak, bugünkü kültürümüzü daha iyi anlamamızı sağlar.

Sosyal Hayattaki Değişimler

Sosyal hayat, insanların bir arada yaşarken kurdukları ilişkiler ve düzen demektir. İslamiyet'in etkisiyle Türklerin sosyal hayatı şöyle değişmiştir:

• Aile Yapısı: İslam dininde aile çok önemlidir. Türklerde zaten güçlü olan aile bağları, İslam'ın getirdiği anne-baba hakkı, akraba ziyareti (sıla-i rahim) gibi değerlerle daha da güçlendi.
• Hukuk Sistemi: Eski Türk devletlerinde "töre" adı verilen yazılı olmayan kurallar vardı. İslamiyet'le birlikte hukuk sistemi, İslam dininin kurallarına (şeriat) göre şekillenmeye başladı.
• Yeni Kavramlar: Toplum hayatına camii, vakıf, imaret (aşevi), medrese gibi yeni kurumlar ve kavramlar girdi. İnsanlar bu kurumlar etrafında bir araya gelmeye başladı.

Kültürel Hayattaki Değişimler

Kültürel hayat ise bir toplumun dili, sanatı, edebiyatı ve bilimidir. İslamiyet, Türk kültür hayatını derinden etkilemiştir.

• Dil ve Edebiyat: Türkler, İslamiyet'i kabul ettikten sonra Arap alfabesini kullanmaya başladılar. Dinî terimler (namaz, oruç, dua, hac gibi) dilimize girdi. Kutadgu Bilig ve Divân-ı Lügati't-Türk gibi ilk İslamî eserler bu dönemde yazıldı.
• Sanat ve Mimari: Resim ve heykel yerine, hat (güzel yazı), tezhip (el yazması kitapları süsleme), çini ve minyatür sanatları gelişti. Şehirlerde görkemli camiler, kervansaraylar, medreseler ve türbeler inşa edilmeye başlandı.
• Bilim: İslam dini okumayı ve bilimi teşvik etti. Medreselerde din bilimlerinin yanı sıra matematik, astronomi ve tıp gibi bilimler de öğretildi. Birçok Türk bilim insanı yetişti.

Sonuç

İslamiyet'in kabulü, Türklerin hayatında bir dönüm noktası olmuştur. Eski Türk gelenekleri ile İslam'ın prensiplerinin kaynaşmasından yepyeni ve zengin bir kültür ortaya çıkmıştır. Bugün sahip olduğumuz birçok değer ve gelenek, bu kaynaşmanın bir sonucudur.

Answer 2

6. Sınıf İslamiyet'in Kabulüyle Türklerin Sosyal ve Kültürel Hayatındaki Değişimler Çözümlü Test Soruları

Soru 1: İslamiyet'i kabul eden ilk Türk devleti olan Karahanlılar döneminde, sosyal hayatta önemli bir değişim yaşanmıştır. Aşağıdakilerden hangisi, bu dönemde Türk toplumunda İslam dininin etkisiyle görülen bir değişiklik değildir?
a) Aile yapısında "hanedan" anlayışının yerini "ümmet" bilincinin alması
b) Geleneksel "kurgan" denilen mezar yapılarının yerini, Müslüman mezarlıklarının ve türbelerin alması
c) Hükümdarların "kağan" unvanı yerine "sultan" ve "han" gibi unvanlar kullanmaya başlaması
d) Ordu teşkilatının ve onlu sistemin tamamen ortadan kalkarak yerine Arap tarzı bir sistemin gelmesi
Cevap: d) Ordu teşkilatının ve onlu sistemin tamamen ortadan kalkarak yerine Arap tarzı bir sistemin gelmesi
Çözüm: Türkler İslamiyet'i kabul etseler bile kendilerine has askeri ve idari yapılarını (ordu-millet anlayışı, onlu sistem) korumuşlardır. Bu sistemler zamanla gelişmiş ancak tamamen ortadan kalkmamıştır.

Soru 2: Türklerin İslamiyet'i kabul etmesiyle birlikte kültürel hayatlarında da önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu dönemde, İslam dininin etkisiyle Türkler arasında yaygınlaşan ve Arap harfleriyle yazılan eserler verilmeye başlanmıştır. Aşağıdaki eser-yazar eşleştirmelerinden hangisi, İslamiyet'in kabulünden sonraki döneme aittir?
a) Orhun Yazıtları - Bilge Kağan
b) Kutadgu Bilig - Yusuf Has Hacib
c) Dîvânü Lügati't-Türk - Kaşgarlı Mahmud
d) Şehname - Firdevsî
Cevap: b) Kutadgu Bilig - Yusuf Has Hacib ve c) Dîvânü Lügati't-Türk - Kaşgarlı Mahmud
Çözüm: Kutadgu Bilig ve Dîvânü Lügati't-Türk, Karahanlılar döneminde, İslami etkiyle yazılmış ilk Türkçe eserlerdir. Orhun Yazıtları İslamiyet öncesine, Şehname ise İran edebiyatına aittir. Bu soruda iki doğru seçenek olduğu için her ikisi de kabul edilir.

Soru 3: İslamiyet öncesi Türk toplumunda "şaman", "kam" veya "baksı" denilen din adamları, önemli bir role sahipti. İslamiyet'in kabulüyle birlikte bu din adamlarının yerini, İslam dininin önderleri almaya başlamıştır. Aşağıdakilerden hangisi, bu yeni dini önderlerin toplumdaki görevlerinden biri değildir?
a) Cami ve medreselerde halka dini bilgiler öğretmek
b) Hükümdara devlet yönetimi konusunda danışmanlık yapmak
c) Gök Tanrı'ya kurban sunmak ve gelecekten haber vermek
d) Toplumda adaletin sağlanmasına yardımcı olmak ve anlaşmazlıkları çözmek
Cevap: c) Gök Tanrı'ya kurban sunmak ve gelecekten haber vermek
Çözüm: Gök Tanrı'ya kurban sunmak ve gelecekten haber vermek, İslam öncesi Türk inanışına (Göktanrı inancı) özgü, şamanların görevidir. İslami dönemdeki dini önderlerin böyle bir görevi yoktur.

Soru 4: İslamiyet'in k