6. sınıf İyelik (aitlik) ekleri nedir ve nasıl kullanılır?

Question

İyelik eklerini isimlere nasıl getireceğimi tam olarak anlamadım. Özellikle "onun" anlamına gelen ekleri hangi kelimelere nasıl ekleyeceğim konusunda kafam karışıyor. Bu ekleri doğru kullanıp kullanmadığımı kontrol etmek için basit bir yöntem var mı?

Answer 1

İyelik (Aitlik) Ekleri

İyelik ekleri, bir varlığın kime ait olduğunu belirten eklerdir. Yani bir ismin sonuna gelerek, o ismin sahibini gösterirler. Günlük hayatta çok sık kullandığımız bu ekler, "benim, senin, onun, bizim, sizin, onların" ifadelerinin kısaltılmış halidir.

İyelik Ekleri Nelerdir?

Her kişi için farklı bir iyelik eki vardır. Aşağıdaki tabloda bu ekleri görebilirsin:

• Benim → -(ı)m / -(i)m / -(u)m / -(ü)m
  • Örnek: kitapım, kalemim, okulum, gülüm
• Senin → -(ı)n / -(i)n / -(u)n / -(ü)n
  • Örnek: kitapın, kalemin, okulun, gülün
• Onun → -(s)ı / -(s)i / -(s)u / -(s)ü
  • Örnek: kitapı, kalemi, okulu, gülü
• Bizim → -(ı)mız / -(i)miz / -(u)muz / -(ü)müz
  • Örnek: kitapımız, kalemimiz, okulumuz, gülümüz
• Sizin → -(ı)nız / -(i)niz / -(u)nuz / -(ü)nüz
  • Örnek: kitapınız, kaleminiz, okulunuz, gülünüz
• Onların → -ları / -leri
  • Örnek: kitapları, kalemleri, okulları, gülleri

İyelik Ekleri Nasıl Kullanılır?

İyelik eklerini kullanırken iki önemli kurala dikkat etmeliyiz:

1. Ünlü Uyumu Kuralı: İyelik eki, kendinden önce gelen ismin son harfine (ünlü harfe) uyum sağlar. İsmin son harfi kalınsa (a, ı, o, u) kalın; inceyse (e, i, ö, ü) ince ünlü ile başlar.

• Kalın harfle biten isim: Araba → araba-m (benim arabam)
• İnce harfle biten isim: Ev → evi-m (benim evim)

2. Kaynaştırma Harfleri: Eğer isim bir ünlü harfle bitiyorsa, iyelik ekinden önce bir kaynaştırma harfi (y, ş, s, n) gelir. İyelik eklerinde genellikle "s" ve "n" kaynaştırma harfleri kullanılır.

• "Onun" için: Araba → arabası (onun arabası)
• "Senin" için: Anne → annen (annenin kuralı! Burada "n" kaynaştırma harfi olarak kabul edilir.)

Answer 2

6. Sınıf İyelik (Aitlik) Ekleri Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, iyelik (aitlik) eki almıştır?
a) Kitaplar dün akşam geldi.
b) Bu konuyu dün akşam anlattı.
c) Kalemini sınıfta unutmuşsun.
d) Yarın okula gideceğiz.
Cevap: c) Kalemini
Çözüm: "Kalemini" sözcüğündeki "-i" eki, "senin kalemin" anlamı katmaktadır. Bu, iyelik (aitlik) ekidir. Diğer seçeneklerdeki "-ler, -tı, -ecek" ekleri ise çoğul, görülen geçmiş zaman ve gelecek zaman ekleridir.

Soru 2: "Bu, bizim sınıfımızın proje ödevi." cümlesinde kaç tane iyelik (aitlik) eki kullanılmıştır?
a) 1
b) 2
c) 3
d) 4
Cevap: b) 2
Çözüm: Cümlede iki iyelik eki vardır: "sınıf-ı-mız" (bizim sınıfımız) ve "proje ödev-i" (sınıfımızın proje ödevi). "-i" ve "-mız" ekleri aitlik bildirir. "Bizim" sözcüğü ise bir zamirdir, ek değildir.

Soru 3: "Onların evleri çok güzelmiş." cümlesindeki "evleri" sözcüğü ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Hem iyelik eki hem de hal eki almıştır.
b) Sadece çoğul eki almıştır.
c) Hem çoğul eki hem de iyelik eki almıştır.
d) Sadece iyelik eki almıştır.
Cevap: c) Hem çoğul eki hem de iyelik eki almıştır.
Çözüm: "Ev-ler-i" sözcüğü "ev" kökünden türemiştir. "-ler" eki çoğul eki, "-i" eki ise "onların evi" anlamı kattığı için 3. çoğul şahıs iyelik ekidir. Sözcük hal eki (-i, -e, -de, -den) almamıştır.