6. sınıf Koşul (şart) cümlesi nedir?

Question

Koşul cümlelerini anlamakta zorlanıyorum. Bir şeyin olmasının başka bir şeye bağlı olduğu cümleleri nasıl kuracağımı tam olarak kavrayamadım. Özellikle "ise, -se, -sa" gibi eklerin nereye geleceğini karıştırıyorum.

Answer 1

Koşul (Şart) Cümlesi Nedir?

Bir işin, durumun veya hareketin gerçekleşmesinin başka bir şarta bağlı olduğunu anlatan cümlelere koşul (şart) cümlesi denir. Yani, "Eğer bu olursa, şu da olur." anlamı taşırlar.

Koşul Cümlesi Nasıl Kurulur?

Koşul cümleleri genellikle "-se, -sa" ekini alan kelimelerle kurulur. Bu ek, fiillere gelir ve onları şart anlamı kazandırır.

Örneğin:

• Gelirse → "Eğer gelirse" anlamındadır.
• Çalışsa → "Eğer çalışsa" anlamındadır.

Koşul Cümlesi Örnekleri

Aşağıdaki örnek cümleleri inceleyelim:

• Ödevini bitirirsen, dışarı çıkabilirsin. (Dışarı çıkmanın şartı, ödevi bitirmektir.)
• Yağmur yağmazsa, pikniğe gideceğiz. (Pikniğe gitmenin şartı, yağmurun yağmamasıdır.)
• Erken yatarsan, sabah dinç uyanırsın. (Dinç uyanmanın şartı, erken yatmaktır.)
• Seni ararsa, bana haber ver. (Haberi vermenin şartı, onun aramasıdır.)

Önemli Noktalar

• Koşul cümleleri iki bölümden oluşur: Şart (Koşul) Bölümü ve Sonuç Bölümü.
• Şart bölümü "-se, -sa" eki alır. Sonuç bölümü ise bu şartın gerçekleşmesi durumunda olacak şeyi söyler.
• Bazen "eğer, şayet" gibi kelimeler de cümlenin başında kullanılabilir ama her zaman gerekli değildir.

Kısacası, bir cümlede bir işin yapılması veya bir durumun olması, başka bir şeye bağlanıyorsa, o cümle bir koşul cümlesidir.

Answer 2

6. Sınıf Koşul (şart) Cümlesi Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir koşul (şart) anlamı vardır?
a) Yarın sinemaya gideceğiz.
b) Ödevlerini bitirdi, dışarı çıktı.
c) Erken yatarsan, yarın dinç uyanırsın.
d) Bu kitabı dün kütüphaneden aldım.
Cevap: c
Çözüm: "Erken yatarsan" ifadesi, "yarın dinç uyanırsın" sonucunun gerçekleşmesi için bir koşul oluşturur. Diğer seçeneklerde koşul anlamı bulunmamaktadır.

Soru 2: "Sınavdan yüksek not alırsam, babam bana bisiklet alacak." cümlesindeki koşul ve ona bağlı sonuç aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
a) Koşul: Bisiklet alacak   Sonuç: Sınavdan yüksek not alırsam
b) Koşul: Babam bana bisiklet alacak   Sonuç: Sınavdan yüksek not alırsam
c) Koşul: Sınavdan yüksek not alırsam   Sonuç: Babam bana bisiklet alacak
d) Koşul: Sınavdan yüksek not   Sonuç: Bisiklet alacak
Cevap: c
Çözüm: Koşul cümlelerinde, bir eylemin gerçekleşmesi başka bir duruma bağlıdır. Bu cümlede bisiklet alınmasının koşulu, sınavdan yüksek not almaktır.

Soru 3: Aşağıdaki cümlelerden hangisinde "-sa, -se" eki, cümleye koşul anlamı katmamıştır?
a) Buraya kadar geldiysen, bir çay içmeden gitme.
b) Yarın hava güzel olursa, pikniğe gideriz.
c) Dün akşam sizi aramışlar.
d) Öğretmenini dinlesen, konuyu daha iyi anlarsın.
Cevap: c
Çözüm: "-sa, -se" eki her zaman koşul anlamı katmaz. C seçeneğindeki "aramışlar" fiiline gelen "-sa" eki, duyulan geçmiş zaman anlamı katmıştır, koşul anlamı yoktur. Diğer seçeneklerde ise "-sa, -se" eki koşul anlamı katmaktadır.

Soru 4: "Düzenli çalışırsan başarılı olursun." cümlesi ile aynı anlama gelen cümle aşağıdakilerden hangisidir?
a) Düzenli çalıştın ve başarılı oldun.
b) Başarılı olmak için düzenli çalışmalısın.
c) Düzenli çalıştığın için başarılısın.
d) Düzenli çalışıyorsun, bu yüzden başarılısın.
Cevap: b
Çözüm: Verilen cümlede başarılı olmanın koşulu düzenli çalışmaktır. B seçeneği de "başarılı olmak" için gerekli koşulun "düzenli çalışmak" olduğunu ifade etmektedir. Diğer seçeneklerde neden-sonuç veya birleşik zamanlı ifadeler vardır.