Kütleyi ölçmek için eşit kollu terazi kullanıyoruz. Hacim için ise sıvılarda dereceli silindirle, katılarda ise sıvıya batırarak ölçüm yapıyoruz ama tam olarak nasıl yapıldığını karıştırıyorum.
Günlük hayatta sıkça kullandığımız "ağır" ve "hafif" kelimeleri aslında kütle ile ilgilidir. Hacim ise bir cismin uzayda kapladığı yerdir. Şimdi bu iki kavramı nasıl ölçtüğümüzü öğrenelim.
Kütle Nasıl Ölçülür?
Kütle, bir cismin sahip olduğu madde miktarıdır. Kütleyi ölçmek için eşit kollu terazi veya elektronik terazi (baskül) kullanırız.
Birimi: Kütlenin temel birimi gram (g)'dır. Büyük miktarları ifade ederken kilogram (kg) kullanırız.
1 kilogram = 1000 gram
Nasıl Ölçeriz?
Eşit kollu terazide, bir kefeye ölçülecek cismi, diğer kefeye de gramları (ağırlıkları) koyarız. Kollar dengelendiğinde, kullandığımız gramların toplamı cismin kütlesini verir.
Elektronik terazilerde ise cismi terazinin üzerine koyarız ve kütle değeri ekranda sayısal olarak okunur. Bu daha pratik bir yöntemdir.
Örnek: Bir paket şekerin, bir kitabın veya vücudumuzun kütlesini ölçebiliriz.
Hacim Nasıl Ölçülür?
Hacim, bir cismin boşlukta kapladığı yerin büyüklüğüdür. Hacmi ölçmek için cismin katı, sıvı veya gaz olmasına göre farklı yöntemler kullanırız.
1. Sıvıların Hacmi Nasıl Ölçülür?
Sıvıların hacmini ölçmek için dereceli silindir (mezür) kullanırız.
Birimi: Sıvıların hacminin temel birimi litre (L)'dir. Küçük miktarlar için mililitre (mL) kullanırız.
1 Litre = 1000 mililitre
1 L = 1000 mL
Nasıl Ölçeriz? Sıvıyı dereceli silindire dökeriz ve sıvının seviyesinin silindir üzerindeki hangi çizgiye denk geldiğine bakarız. Okuduğumuz değer, sıvının hacmidir. Okuma yaparken sıvının yüzeyindeki menisküs denilen eğimi dikkate alarak, en alt noktadan okumalıyız.
Örnek: Bir süt kutusu, bir şişe suyun hacmi.
2. Katıların Hacmi Nasıl Ölçülür?
Katı cisimlerin hacmini ölçmek için iki yöntem vardır:
a) Düzgün Şekilli Katılar: Küp, dikdörtgenler prizması gibi düzgün geometrik şekle sahip cisimlerin hacmini, boyutlarını ölçüp formülle hesaplayabiliriz.
Birimi: Metreküp (m³), santimetreküp (cm³). 1 mL = 1 cm³
Nasıl Ölçeriz? Örneğin bir dikdörtgenler prizmasının hacmi = Uzunluk x Genişlik x Yükseklik formülüyle bulunur.
Hacim = \( a \times b \times c \)
