Merhaba! Bu çalışma kağıdında çemberin temel elemanlarını öğrenecek ve bilgilerimizi pekiştireceğiz.
Düzlemde sabit bir noktadan eşit uzaklıktaki noktaların oluşturduğu kapalı eğriye çember denir.
Etkinlik 1: Boşlukları Dolduralım
Etkinlik 2: Doğru mu, Yanlış mı?
Etkinlik 3: Çizim Yapalım
Aşağıda verilen talimatları takip ederek bir çember çizin ve elemanlarını işaretleyin.
Etkinlik 4: Problem Çözelim
Çalışmanızı tamamladıktan sonra cevaplarınızı öğretmeninizle kontrol etmeyi unutmayın! İyi çalışmalar.
Soru 1: Bir çemberin merkezinden geçen ve çemberin iki noktasını birleştiren doğru parçasına ne ad verilir? Aynı çember üzerinde, merkezden eşit uzaklıkta bulunan ve çemberi iki eşit parçaya ayıran noktaları birleştiren doğru parçası hangi isimle bilinir?
a) Kiriş - Yay
b) Çap - Kiriş
c) Yarıçap - Çap
d) Çap - Yarıçap
Cevap: d) Çap - Yarıçap
Çözüm: Merkezden geçen ve uç noktaları çember üzerinde olan doğru parçasına "çap" denir. Merkez ile çember üzerindeki bir noktayı birleştiren doğru parçasına ise "yarıçap" adı verilir. Soruda ikinci kısımda tanımlanan, merkezden eşit uzaklıkta olan ve çemberi iki eşit parçaya ayıran doğru parçası yarıçaptır.
Soru 2: Bir bisiklet tamirci atölyesinde, yarıçapı 30 cm olan bir bisiklet tekerleği tamir ediliyor. Tamirci, tekerleğin merkezinden 20 cm uzaklıkta bulunan bir noktayı işaretliyor. Bu işaretli nokta, tekerleğin hangi elemanı üzerinde yer alır?
a) Çemberin dış bölgesinde
b) Çemberin iç bölgesinde
c) Çember üzerinde
d) Merkezde
Cevap: b) Çemberin iç bölgesinde
Çözüm: Tekerleğin yarıçapı 30 cm'dir. Merkezden 20 cm uzaklıkta bir nokta işaretlendiğinde, bu uzaklık yarıçaptan (30 cm) küçük olduğu için nokta çemberin iç bölgesinde kalır. Eğer uzaklık 30 cm olsaydı çember üzerinde, 30 cm'den fazla olsaydı çemberin dış bölgesinde olurdu.
Soru 3: Bir mimar, yarıçapı 5 metre olan dairesel bir havuz tasarlıyor. Havuzun merkezinden 4 metre uzaklıkta bir ağaç ve merkezden 6 metre uzaklıkta bir bank yerleştirilecektir. Buna göre ağaç ve bankın havuzun çemberine göre konumları nedir?
a) Ağaç iç bölgede, bank dış bölgede
b) Her ikisi de çember üzerinde
c) Ağaç dış bölgede, bank iç bölgede
d) Her ikisi de iç bölgede
Cevap: a) Ağaç iç bölgede, bank dış bölgede
Çözüm: Havuzun yarıçapı 5 metredir. Bir noktanın merkeze olan uzaklığı yarıçaptan küçükse iç bölgede, eşitse çember üzerinde, büyükse dış bölgede yer alır. Ağaç merkezden 4 m uzakta (4 < 5) olduğu için iç bölgede, bank ise 6 m uzakta (6 > 5) olduğu için dış bölgede bulunur.
1. Çemberin merkezinden geçen ve çember üzerindeki iki noktayı birleştiren doğru parçasına ________ denir.
2. Çemberin çevre uzunluğunun çap uzunluğuna oranı ________ sayısını verir.
3. Bir çemberde, merkez ile çember üzerindeki herhangi bir noktayı birleştiren doğru parçasına ________ denir.
4. Çemberin üzerindeki iki noktayı birleştiren doğru parçasına ________ denir.
Aşağıdaki terimleri tanımlarıyla eşleştiriniz.
Aşağıdaki ifadelerin doğru (D) veya yanlış (Y) olduğunu belirtiniz.
1. ( ) Bir çemberin yarıçap uzunluğu, çap uzunluğunun yarısına eşittir.
2. ( ) Çemberin iç bölgesindeki her nokta, merkeze eşit uzaklıktadır.
3. ( ) Bir çemberin en uzun kirişi, çapıdır.
4. ( ) Yarıçap "r" ile gösterilirse, çap "2r" ile gösterilir.
1. Yarıçapı 5 cm olan bir çemberin çap uzunluğu kaç cm'dir?
2. Çap uzunluğu 18 cm olan bir çemberin yarıçap uzunluğu kaç cm'dir?
3. Bir çemberde, merkezden 8 cm uzaklıkta olan bir kirişin uzunluğu, çaptan daha mı kısa, daha mı uzun yoksa eşit midir? Neden?
1. Aşağıdakilerden hangisi bir çemberin elemanı değildir?
a) Yarıçap b) Çap c) Köşe d) Kiriş
2. Bir çemberin çevresi \( 2\pi r \) formülü ile hesaplanır. Bu formüldeki "r" neyi ifade eder?
a) Çap b) Yarıçap c) Kiriş d) Merkez
3. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Tüm kirişler çapa eşittir. b) Tüm yarıçaplar birbirine eşittir. c) Çemberin dışındaki bir nokta merkeze eşit uzaklıktadır. d) Çap, yarıçaptan daha kısadır.
Cevaplar:
A.1: çap, A.2: pi, A.3: yarıçap, A.4: kiriş
B.1-D, B.2-C, B.3-B, B.4-A
C.1: D, C.2: Y, C.3: D, C.4: D
D.1: 10, D.2: 9, D.3: Daha kısa
E.1: c, E.2: b, E.3: b