Bu ünitede, bir birey olarak kendimizi, hak ve sorumluluklarımızı, içinde yaşadığımız toplumu ve onun kurallarını öğreneceğiz.
Birey, toplumu oluşturan ve kendine özgü nitelikleri olan insandır. Yani her birimiz birer bireyiz. Her bireyin farklı fiziksel özellikleri, yetenekleri, düşünceleri ve hayalleri vardır.
Toplum, ortak bir yaşam alanını paylaşan, benzer gelenek ve değerlere sahip, aralarında iletişim ve iş birliği bulunan bireylerden oluşur. Ailemiz, okulumuz, mahallemiz ve ülkemiz birer toplum örneğidir.
Bireyler toplumu oluşturur, toplum da bireyleri şekillendirir. Bu karşılıklı bir ilişkidir. Toplum içinde yaşarken hem haklarımıza sahip çıkarız hem de bazı sorumluluklarımızı yerine getiririz.
Sosyal Bilgiler dersi, içinde yaşadığımız toplumu anlamamızı, hak ve sorumluluklarımızı öğrenmemizi, iyi bir vatandaş olmamızı sağlar. Geçmişimizi öğrenerek bugünü anlar, geleceğe daha iyi hazırlanırız.
Toplumları bir arada tutan, geçmişten günümüze aktarılan değerler vardır. Bunlara kültürel miras denir. Bayramlarımız, yemeklerimiz, türkülerimiz, el sanatlarımız, tarihi eserlerimiz kültürel mirasımızın bir parçasıdır. Bu mirası korumak hepimizin görevidir.
Soru 1: Bir grup arkadaş, okul bahçesini temizlemek için bir proje başlatmaya karar veriyor. Projeye katılan herkes farklı bir görev üstleniyor: kimisi çöp topluyor, kimisi ağaç dikiyor, kimisi de diğer öğrencileri bilinçlendirici afişler hazırlıyor. Bu çalışma, aşağıdaki kavramlardan hangisine en iyi örnektir?
a) Bireysellik
b) Sosyal dayanışma
c) Kültürel miras
d) Ekonomik bağımsızlık
Cevap: b) Sosyal dayanışma
Çözüm: Ortak bir amaç için (okul bahçesini güzelleştirmek) bir araya gelinmiş ve herkes elindeki imkânlarla katkı sağlamıştır. Bu durum, sosyal dayanışmaya güzel bir örnektir.
Soru 2: Ailesiyle birlikte farklı bir şehre taşınan Elif, yeni okulunda kendini biraz yalnız hissediyor. Okuldaki "Sınıf Temsilciliği" seçimlerine aday olmaya karar veriyor. Bu kararıyla Elif, aşağıdakilerden öncelikle hangi ihtiyacını karşılamayı hedeflemiş olabilir?
a) Barınma ihtiyacını
b) Güvenlik ihtiyacını
c) Sosyal kabul görme ihtiyacını
d) Fizyolojik ihtiyaçlarını
Cevap: c) Sosyal kabul görme ihtiyacını
Çözüm: Yeni bir çevrede kendini yalnız hisseden Elif, sınıf temsilciliğine aday olarak arkadaş edinmek, gruba kabul edilmek ve sosyal bir kimlik kazanmak istemektedir. Bu durum, sosyal kabul görme ihtiyacına işaret eder.
Soru 3: Ailesi tarım ile uğraşan ve köyde yaşayan Mert, yaz tatilinde ailesine yardım ediyor. Mahsulün bir kısmını satıp aile bütçesine katkı sağlıyor, bir kısmını ise ihtiyaç sahiplerine dağıtıyorlar. Mert'in bu davranışları, aşağıdaki rollerden hangilerine bir örnektir?
a) Sadece üretici rolüne
b) Sadece tüketici rolüne
c) Hem üretici hem de yardımsever rolüne
d) Hem tüketici hem de vatandaşlık rolüne
Cevap: c) Hem üretici hem de yardımsever rolüne
Çözüm: Mert, tarım yaparak mal (ürün) üretmekte, yani üretici rolünü üstlenmektedir. Aynı zamanda, bu ürünlerin bir kısmını ihtiyaç sahiplerine vererek toplumsal bir dayanışma ve yardımseverlik örneği göstermektedir.
