Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler
Bir ülke veya bölgedeki nüfusun dağılışı her yerde aynı değildir. Bazı yerler çok kalabalıkken, bazı yerlerde çok az insan yaşar. Bunun birçok nedeni vardır. Bu faktörleri Doğal Faktörler ve Beşeri Faktörler olarak iki grupta inceleyebiliriz.
1. Doğal Faktörler (Fiziki Faktörler)
İnsan eliyle değiştirilmesi zor olan, doğanın kendisinden kaynaklanan faktörlerdir.
- Yer Şekilleri: Dağlık, engebeli ve yüksek yerlerde ulaşım, tarım ve yerleşme zordur. Bu yüzden nüfus azdır. Ovalar ve vadiler gibi düz alanlar ise tarım ve ulaşıma elverişli olduğu için nüfusun yoğun olduğu yerlerdir.
- İklim: Ilıman iklimler (Karadeniz, Marmara, Ege kıyıları) tarım ve yaşam için uygundur, nüfus yoğundur. Aşırı sıcak (çöller), soğuk (kutuplar) veya kurak yerlerde ise nüfus çok seyrektir.
- Toprak Özellikleri: Verimli toprakların bulunduğu alanlar (Çukurova, Gediz, Bafra) tarımsal faaliyetler nedeniyle kalabalıktır. Verimsiz topraklar ise nüfusun az olduğu yerlerdir.
- Su Kaynakları: Akarsu kenarları ve göl çevreleri hem tarım hem de yerleşme için elverişli olduğundan nüfus genellikle yoğundur.
2. Beşeri ve Ekonomik Faktörler
İnsanların etkisiyle oluşan, ekonomik faaliyetlere bağlı faktörlerdir.
- Sanayi: Sanayinin geliştiği illerimiz (İstanbul, İzmir, Bursa, Kocaeli) birçok insana iş imkanı sunduğu için göç alır ve nüfusları yoğundur.
- Tarım: Tarımın temel geçim kaynağı olduğu verimli ovalar (Çukurova, Konya Ovası) nüfusun yoğunlaştığı yerlerdir.
- Ulaşım: Ana yolların, köprülerin, boğazların ve limanların bulunduğu yerler ticaretin merkezi olduğu için nüfus yoğundur. (İstanbul, İzmir, Mersin)
- Yeraltı Kaynakları: Maden çıkarılan veya enerji santrallerinin bulunduğu yerler, burada çalışacak insanlara ihtiyaç duyduğu için nüfusu artırır. (Zonguldak - taş kömürü)
- Turizm: Turizmin geliştiği kıyı bölgelerimiz (Antalya, Muğla) yaz aylarında nüfusun çok arttığı yerlerdir.
- Eğitim ve Sağlık Hizmetleri: Büyük şehirlerdeki üniversiteler ve gelişmiş hastaneler, insanları bu şehirlere çeker.
Özet Tablo
Aşağıdaki tabloda nüfus dağılışını etkileyen faktörler ve bunların nüfusa etkisi özetlenmiştir:
| Faktör |
Nüfusun Yoğun Olduğu Yerler |
Nüfusun Seyrek Olduğu Yerler |
| Yer Şekilleri |
Ovalar, Platolar, Alçak Vadiler |
Dağlık ve Engebeli Alanlar |
| İklim |
Ilıman İklim Bölgeleri |
Aşırı Sıcak/Soğuk ve Kurak Bölgeler |
| Toprak |
Verimli Tarım Toprakları |
Verimsiz, Kıraç Topraklar |
| Su Kaynakları |
Akarsu ve Göl Çevreleri |
Su Kaynaklarından Uzak Yerler |
| Sanayi |
Sanayi Bölgeleri |
Sanayinin Gelişmediği Yerler |
| Ulaşım |
Ana Yol, Köprü ve Limanlar |
Ulaşımın Zor Olduğu Yerler |
| Turizm |
Turistik Bölgeler |
Turizm Potansiyeli Düşük Yerler |
Sonuç: Bir bölgenin nüfus yoğunluğu, yukarıdaki faktörlerin birkaçının veya tamamının bir araya gelmesiyle belirlenir. Genellikle bu faktörlerin olumlu olduğu yerlerde nüfus fazladır.
