Türkiye Fiziki Haritası
Fiziki haritalar, bir yerin yeryüzü şekillerini (dağ, ova, plato, nehir, göl vb.) gösteren haritalardır. Bu haritalarda yükselti ve eğim, genellikle renklerle ifade edilir. Türkiye fiziki haritasını incelediğimizde ülkemizin çok çeşitli ve engebeli bir yapıya sahip olduğunu görürüz.
Fiziki Harita Çiziminde Kullanılan Renkler
Fiziki haritalarda yükselti arttıkça kullanılan renkler değişir. Bu, haritayı okumayı kolaylaştırır.
- Yeşil Tonları: Alçak yerleri (0-500 metre) gösterir. Çukurova, Bafra Ovası gibi verimli ovalarımız bu renkle belirtilir.
- Sarı ve Açık Kahverengi Tonları: Orta yükseklikteki (500-1000 metre) platoları ve yaylaları gösterir. İç Anadolu ve Doğu Anadolu'daki birçok plato bu renktedir.
- Koyu Kahverengi Tonları: Yüksek dağları (2000 metre ve üzeri) gösterir. Bu renkler, ülkemizin en yüksek zirvelerinin bulunduğu alanlarda görülür.
- Mavi Tonları: Suları (deniz, göl, nehir) gösterir. Açık mavi sığ denizleri, koyu mavi ise derin denizleri temsil eder.
Türkiye Fiziki Haritasının Başlıca Özellikleri
1. Dağlar: Türkiye, genç oluşumlu bir ülke olduğu için dağlık alanlar fazladır.
- Kuzey Anadolu Dağları: Karadeniz kıyısına paralel uzanan sıradağlardır (Kaçkar, Ilgaz, Köroğlu Dağları).
Güney Anadolu Dağları: Akdeniz kıyısına paralel uzanan sıradağlardır (Toroslar).
- Doğu Anadolu'daki Dağlar: Ülkemizin en yüksek ve engebeli bölgesidir. Büyük Ağrı Dağı, Süphan, Cilo ve Nemrut Dağları buradadır.
- İç ve Batı Anadolu'daki Dağlar: Bu bölgelerdeki dağlar daha çok tek tek ya da kümeler halindedir (Erciyes, Uludağ, Murat Dağı).
2. Ovalar: Haritada yeşil renkli, düz ve alçak alanlardır. Verimli topraklara sahiptirler ve tarım için çok elverişlidirler.
- Çukurova (Akdeniz)
- Bafra ve Çarşamba Ovaları (Karadeniz)
- Menderes Ovaları (Ege)
- Konya Ovası (İç Anadolu)
3. Platolar (Yaylalar): Haritada sarı ve açık kahverengi tonlarıyla gösterilen, çevresine göre yüksek, geniş düzlüklerdir. Hayvancılık ve tarım için önemlidir.
- Obruk Platosu
- Haymana Platosu
- Erzurum-Kars Platoları
4. Akarsular ve Göller: Haritada mavi çizgiler ve lekelerle gösterilirler.
- Önemli Akarsular: Kızılırmak, Yeşilırmak, Sakarya, Fırat, Dicle, Büyük Menderes, Gediz.
- Önemli Göller: Van Gölü (Türkiye'nin en büyük gölü), Tuz Gölü (en sığ ve tuzlu göl), Eğirdir Gölü, Beyşehir Gölü.
Harita Çizerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
- Öncelikle Türkiye'nin kabartma bir haritasından veya atlasınızdan yararlanın.
- Önce kıyı çizgilerini hafifçe çizin.
- Dağları, ovaları, platoları ve su kaynaklarını belirleyin.
- Her bir yeryüzü şekli için belirlenmiş renkleri kullanarak boyama yapın.
- En son olarak önemli dağ, ova, nehir ve göllerin isimlerini yazın.
Bir fiziki harita çizmek, ülkemizin coğrafyasını daha iyi anlamamızı ve ezberlememizi sağlar. Bu nedenle harita okuma ve çizme becerisi Sosyal Bilgiler dersinde çok önemlidir.
