Merhaba! Bu dersimizde fikri mülkiyet hakları denilen ve insanların yaratıcı fikirlerini, emeklerini koruyan iki önemli kavramı öğreneceğiz: Telif Hakkı ve Patent Hakkı.
Telif hakkı, bir kişinin kendi zihninden çıkan orijinal bir eseri yarattığında, o eser üzerinde sahip olduğu haktır. Yani eserin kopyalanmasını, dağıtılmasını veya kullanılmasını kontrol etme yetkisidir.
Hangi eserler telif hakkı ile korunur?
Örnek: En sevdiğin yazarın yazdığı bir kitabı düşün. O kitabı fotokopi ile çoğaltıp satmak telif hakkı ihlalidir. Kitabı okumak serbesttir ama yazarın emeğini çoğaltıp satamazsın.
Patent ise, yeni ve kullanışlı bir buluş yapan kişiye, devlet tarafından verilen bir belgedir. Bu belge, buluş sahibine, "Bu buluşu belli bir süre (genellikle 20 yıl) boyunca sadece ben üretebilir, satabilir veya kullanabilirim" hakkı verir.
Hangi buluşlar patent ile korunur?
Örnek: Birisi dünyada hiç olmayan, çok daha hızlı şarj olan bir pil icat etti. Bu buluş için patent alırsa, o süre boyunca başka hiç kimse aynı pili izinsiz üretip satamaz.
Bu haklar, yaratıcı insanların ve mucitlerin emeklerinin karşılığını almasını sağlar. Eğer bir yazarın kitabını izinsiz kopyalayıp dağıtırsak veya bir mucidin buluşunu izinsiz kullanırsak, onlar emeklerinin karşılığını alamaz ve yeni eserler, yeni buluşlar yapmak için motive olamazlar. Bu yüzden bu haklara saygı göstermek çok önemlidir.
Unutma: İnternetten bir resmi, müziği veya yazıyı izinsiz indirip kullanmak da telif hakkını ihlal edebilir. Her zaman kaynak göstermek ve izin almak en doğrusudur.
