6. sınıf Ünlem nedir ve nerelerde kullanılır?

Question

Ünlem işaretini genellikle cümle sonlarında kullanıyoruz ama hangi duyguları ifade ederken kullanmamız gerektiğini tam olarak karıştırıyorum. Özellikle seslenme bildiren cümlelerde mi, yoksa her şaşırma ifadesinde mi kullanmalıyım, tam emin olamadım.

Answer 1

Ünlem Nedir?

Ünlem, duygularımızı, heyecanlarımızı, korkularımızı, sevinçlerimizi veya birine seslenişlerimizi ifade etmek için kullandığımız kelimelerdir. Bu kelimelerin sonuna da ünlem işareti (!) konur.

Ünlemler, cümle içinde bir duygu veya sesleniş bildirdiği için genellikle tek başlarına kullanılırlar.

Ünlemlerin Kullanıldığı Yerler

• Sevinç, mutluluk, coşku bildiren ifadelerden sonra:

  Yaşasın! Okullar tatil oldu.
  Vay canına! Bu ne güzel bir hediye.

• Üzüntü, acı, korku bildiren ifadelerden sonra:

  Eyvah! Anahtarlarımı evde unuttum.
  Ah! Canım çok yandı.

• Şaşırma, hayret bildiren ifadelerden sonra:

  Vay! Sen ne kadar büyümüşsün.
  Aaa! Sen miydin?

• Seslenme, hitap ve uyarı bildiren ifadelerden sonra:

  Hey! Buraya bakar mısın?
  Dur! Oradan geçme.
  Ey Türk gençliği!

• Emir ve komut bildiren cümlelerden sonra:

  Hemen buraya gel!
  Susun!

• Küçümseme, alay bildiren ifadelerden sonra (genellikle parantez içinde kullanılır):

  Çok akıllı (!) bir planmış.

Önemli Uyarılar

• Ünlem işareti, kendinden önce gelen kelimeye bitişik yazılır, ondan sonra gelen kelimeyle arasında bir boşluk bırakılır.
• Her "ah", "oh" gibi ifadenin sonuna ünlem işareti konmaz. Eğer bu ifadeler bir cümle içinde yalnızca anlamı güçlendirmek için kullanılıyorsa ünlem işareti gerekmeyebilir. Örneğin: "Ah, şu güzel günlere dönmek istiyorum." cümlesinde "ah" bir iç çekişi belirttiği için ünlem işareti kullanılmamıştır.
• Bazen bir cümlenin anlamı, ünlem işareti koymamızı gerektirebilir. Örneğin: "Gel buraya" yazdığımızda bu bir ricadır ama "Gel buraya!" yazdığımızda bu bir emir veya sert bir çağrıdır.

Sonuç olarak; ünlemler, konuşmamıza duygu ve vurgu katmak için kullandığımız çok özel kelimelerdir ve onları noktalarken ünlem işaretini (!) kullanırız.

Answer 2

6. Sınıf Ünlem Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlem işareti, bir duygu (şaşırma, korku, sevinç gibi) ifade eden bir sözcükten sonra kullanılmıştır?
a) Eyvah, anahtarlarımı evde unuttum!
b) Of, yine yağmur yağıyor!
c) Hey, buraya bakar mısın?
d) Vay, seni burada görmek ne güzel!

Cevap: D
Çözüm: "Vay" sözcüğü bu cümlede sevinç ve şaşkınlık bildirdiği için ünlem işareti kullanılmıştır. Diğer seçeneklerdeki "eyvah", "of" ve "hey" ise seslenme veya bir sözü iletmek amacıyla kullanılmıştır.

Soru 2: Bir tiyatro oyununda, karakterlerden biri sahneye çıkıp "Aman Tanrım! Bu ne güzellik böyle!" diye bağırıyor. Bu cümlede ünlem işaretinin kullanılma amacı aşağıdakilerden hangisidir?
a) Bir isteği vurgulamak
b) Bir emri belirtmek
c) Şaşkınlık ve beğeni duygusunu ifade etmek
d) Birine seslenmek

Cevap: C
Çözüm: Karakter, gördüğü manzara karşısında şaşkınlığını ve beğenisini "Aman Tanrım! Bu ne güzellik böyle!" sözleriyle dile getirmiştir. Ünlem işareti bu yoğun duyguyu vurgulamak için kullanılmıştır.

Soru 3: "Dur ( ) Hemen buraya gel ( )" cümlesinde parantezle belirtilen yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir?
a) ( ! ) ( . )
b) ( ! ) ( ! )
c) ( , ) ( ! )
d) ( . ) ( ! )

Cevap: B
Çözüm: "Dur" sözcüğü burada sert bir emir, "Hemen buraya gel" ifadesi ise pekiştirilmiş bir başka emirdir. Her iki ifade de ünlem işareti ile bitirilmelidir. Cevap "(!) (!)" olmalıdır.

Soru 4: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlem işareti yanlış kullanılmıştır?
a) Eyvah, geç kaldık!
b) Hey! Biraz daha hızlı yürüyelim.
c) Lütfen, sessiz olur musunuz?
d) Vay canına, bu resmi sen mi yaptın!

Cevap: C
Çözüm: "Lütfen" sözcüğü ile başlayan cümle rica anlamı taşır. Bu tür rica cümleleri genellikle soru işareti (?) veya nokta (.) ile biter. Ünlem işareti, burada gereksiz ve yanlış bir vurgu oluşturur.