Hücrenin Yapısı ve Organeller
Bir önceki konuda hücreyi, canlılığın temel yapı taşı olarak öğrenmiştik. Şimdi ise bu küçük fabrikanın içindeki daha küçük yapıları, yani organelleri inceleyeceğiz. Organeller, hücrenin yaşamsal faaliyetlerini yerine getiren, zarla çevrili olan veya olmayan yapılardır.
Çekirdek
Hücrenin beyni ve yönetim merkezidir.
- Hücrenin büyümesini, bölünmesini ve bütün faaliyetlerini yönetir.
- İçinde, kalıtsal bilgilerimizi taşıyan DNA bulunur.
- Çift kat zarla çevrilidir.
Mitokondri
Hücrenin enerji santralidir.
- Hücrenin ihtiyaç duyduğu enerjiyi (ATP) burada üretilir.
- Oksijen kullanarak besinlerdeki enerjiyi açığa çıkarır. Bu olaya solunum denir.
- Çok çalışan kas ve sinir hücrelerinde sayıları daha fazladır.
Kloroplast
Sadece bitki hücrelerinde bulunur. Hücrenin besin fabrikasıdır.
- Fotosentez olayını gerçekleştirerek, güneş ışığını kullanarak besin ve oksijen üretir.
- İçinde, bitkiye yeşil rengini veren klorofil pigmenti bulunur.
Koful
Depolama ve atık toplama görevi yapar.
- Bitki hücrelerinde büyük ve az sayıda, hayvan hücrelerinde ise küçük ve çok sayıdadır.
- Besin, su ve atık maddeleri depolar.
- Bitki hücrelerinde büyük koful, hücreye desteklik de sağlar.
Endoplazmik Retikulum (ER)
Hücre içi ulaşım ağıdır.
- Maddelerin hücre içinde taşınmasını sağlar.
- Üzerinde ribozom bulunup bulunmamasına göre ikiye ayrılır:
- Granüllü ER: Üzerinde ribozom bulunur. Protein sentezinde görevlidir.
- Granülsüz ER: Üzerinde ribozom yoktur. Yağ sentezinde görevlidir.
Ribozom
Protein sentez fabrikasıdır.
- Protein sentezinin yapıldığı yerdir.
- Zarsız bir organeldir.
- Hem hayvan hem de bitki hücrelerinde bulunur.
- Endoplazmik retikulumun üzerinde ya da sitoplazmada serbest halde bulunabilir.
Golgi Cisimciği
Paketleme, depolama ve salgı merkezidir.
- Endoplazmik retikulumda üretilen maddeleri paketler, olgunlaştırır ve gerekli yerlere gönderir.
- Lizozom oluşumunda görev alır.
- Süt, ter, tükürük bezleri gibi salgı yapan hücrelerde daha gelişmiştir.
Lizozom
Hücrenin sindirim ve temizlik merkezidir.
- İçinde besinleri ve atık maddeleri parçalayan sindirim enzimleri bulunur.
- Yaşlanmış organelleri ve yabancı maddeleri parçalar.
- Daha çok hayvan hücrelerinde bulunur.
Sentrozom
Sadece hayvan hücrelerinde bulunur. Hücre bölünmesinde görev yapar.
- Hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerini oluşturur.
- Zarsız bir organeldir.
Özet Tablosu
Çekirdek: Yönetim
Mitokondri: Enerji Üretimi
Kloroplast: Fotosentez (Sadece Bitki)
Koful: Depolama
Endoplazmik Retikulum: Taşıma
Ribozom: Protein Sentezi
Golgi: Paketleme ve Salgı
Lizozom: Sindirim
Sentrozom: Hücre Bölünmesi (Sadece Hayvan)
