📜 Atatürk Dönemi Dış Politika (1923-1938)
Sevgili öğrenciler, bu ünitede Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün Liderliğinde Türkiye Cumhuriyeti'nin dünya üzerindeki yerini nasıl sağlamlaştırdığını, hangi ilkelerle hareket ettiğini öğreneceğiz. 🎯
🌍 Temel İlkeler
Atatürk Dönemi dış politikasının dayandığı başlıca ilkeler şunlardır:
- ✅ "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" ilkesi: Bu, en önemli ilkedir. Türkiye, hem kendi içinde hem de dünyada barışı savunmuştur.
- ✅ Milli Bağımsızlık: Hiçbir ülkenin egemenliği altına girmeden, tam bağımsız bir devlet olarak hareket etmek.
- ✅ Gerçekçilik (Realpolitik): Hayalci değil, ülke çıkarlarını gözeten, mümkün ve gerçekçi hedefler belirlemek.
- ✅ Akılcılık ve Bilimsellik: Duygusal değil, akla ve bilime dayalı kararlar almak.
- ✅ Mazlum Milletlere Örnek Olmak: Kurtuluş Savaşı'mız, sömürge altındaki birçok ulusa ilham kaynağı olmuştur.
🤝 Önemli Dış Politika Olayları
1. 📝 Lozan Antlaşması'nın Uygulanması (1923-1936)
- ➡️ Lozan'da çözülemeyen bazı sorunlar bu dönemde halledildi.
- ➡️ Musul Sorunu: İngiltere ile yaşanan bu sorun, 1926'da imzalanan Ankara Antlaşması ile çözüldü. Musul petrollerinden Irak'ın payına düşen kârın %10'u 25 yıl süreyle Türkiye'ye verildi. Ancak Musul vilayeti kaybedildi.
- ➡️ Nüfus Mübadelesi (Değişimi): Lozan'da kararlaştırılan "Türkiye'deki Rumlarla Yunanistan'daki Türklerin değişimi" konusunda çıkan anlaşmazlık, 1930'da imzalanan antlaşma ile çözüldü. Bu sorunun çözülmesi Türk-Yunan ilişkilerini yumuşattı.
- ➡️ Boğazlar Sorunu: Lozan'da Boğazların yönetimi bağımsız bir komisyona bırakılmış ve askersiz hale getirilmişti. 1936'da imzalanan Montrö (Montreux) Boğazlar Sözleşmesi ile:
- ✅ Boğazlar komisyonu kaldırıldı, kontrol tamamen Türkiye'ye geçti.
- ✅ Boğazlar bölgesi yeniden silahlandırılabildi.
- ✅ Türkiye'nin Boğazlar üzerindeki egemenliği tam olarak sağlandı. Bu, büyük bir diplomatik zaferdir! 🏆
2. 🕊️ Balkan Antantı (1934)
- ➡️ İtalya ve Almanya'nın yayılmacı politikalarına karşı kuruldu.
- ➡️ Katılan Ülkeler: Türkiye, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya.
- ➡️ Amaç: Balkan sınırlarını karşılıklı olarak garanti altına almak ve barışı korumak.
3. 🏔️ Sadabat Paktı (1937)
- ➡️ İtalya'nın Orta Doğu'ya yönelik tehdidine karşı kuruldu.
- ➡️ Katılan Ülkeler: Türkiye, İran, Irak, Afganistan.
- ➡️ Amaç: Orta Doğu'da sınırların dokunulmazlığını kabul etmek ve birbirine saldırmamak.
4. 🇹🇷 Hatay'ın Ana Vatana Katılması (1939)
- ➡️ Atatürk'ün hasta yatağındayken bile takip ettiği son dış politika başarısıdır. 💪
- ➡️ Lozan'da Suriye sınırları içinde kalan Hatay, 1936'da Fransa'nın Suriye'den çekilmesiyle gündeme geldi.
- ➡️ Atatürk'ün büyük çabaları sonucu, 1938'de Hatay'da "Hatay Devleti" kuruldu.
- ➡️ Atatürk'ün vefatından sonra, 1939'da Hatay Meclisi Türkiye'ye katılma kararı aldı ve Hatay, Türkiye Cumhuriyeti'nin bir ili oldu.
💎 Sonuç
Atatürk Dönemi dış politikası, akılcı, barışçıl ve tam bağımsızlıkçı bir çizgide ilerlemiştir. Bu dönemde, Lozan'dan kalan sorunlar çözülmüş, komşularımızla iyi ilişkiler kurulmuş ve Türkiye, dünyada saygın bir devlet olarak yerini almıştır. "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" ilkesi, o gün olduğu gibi bugün de Türk dış politikasının temel taşıdır. ✨
