Merhaba! Bu ders notumuzda, canlıların en temel yapı taşlarından olan DNA ve Genetik Kod konusunu adım adım öğreneceğiz. Haydi, vücudumuzdaki bu muhteşem şifre sistemini birlikte keşfedelim!
DNA (Deoksiribo Nükleik Asit), tüm canlı organizmaların ve bazı virüslerin gelişimini ve işleyişini yöneten genetik talimatları taşıyan bir moleküldür. Hücrenin "yönetici molekülü" olarak da adlandırılır.
DNA, nükleotid adı verilen küçük birimlerin birbirine bağlanmasıyla oluşur. Her nükleotidin üç kısmı vardır:
Önemli Kural: DNA'da bazlar karşılıklı olarak eşleşir. Adenin (A) her zaman Timin (T) ile, Guanin (G) ise her zaman Sitozin (C) ile eşleşir. Bu, DNA'nın kendini hatasız kopyalamasını sağlar.
Bunu formülle ifade edersek: A = T ve G ≡ C
DNA üzerinde belirli bir özelliği (saç rengi, göz rengi gibi) şifreleyen bölümlere gen denir. Her gen, bir proteinin yapım talimatını taşır.
DNA'nın proteinlerle (histon) paketlenip yoğunlaşarak oluşturduğu yapılardır. Kromozomlar, hücre bölünmesi sırasında mikroskopla görülebilir hale gelir. İnsanda 46 (23 çift) kromozom bulunur.
DNA'daki nükleotidlerin (A, T, G, C) belirli bir sırayla dizilmesiyle oluşan şifreler bütünüdür. Bu şifreler, hücreye hangi proteinleri üreteceğini söyler. Tüm canlılar aynı genetik kod alfabesini (A,T,G,C) kullanır!
💡 Düşünelim: İnsan DNA'sı bir kitap olsaydı, bu kitap yaklaşık 3 milyar harf (baz) uzunluğunda olurdu ve her hücremizde bu dev kitabın bir kopyası bulunurdu. Ne muhteşem değil mi?
Bir sonraki konumuzda DNA'nın kendini eşlemesi (replikasyon) ve kalıtım konularını işleyeceğiz. Çalışmalarınızda başarılar! 🚀
