🔥 Isı ve Sıcaklık - Fizik Ders Notları
Sevgili öğrenciler, bu ders notumuzda günlük hayatta sıkça karıştırdığımız ısı ve sıcaklık kavramlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
📚 TEMEL TANIMLAR
🌡️ Sıcaklık Nedir?
Sıcaklık, bir maddenin taneciklerinin ortalama kinetik enerjisinin bir ölçüsüdür.
- 📏 Skaler bir büyüklüktür
- ⚖️ Termometre ile ölçülür
- 🌡️ Birimi: Celsius (°C), Kelvin (K), Fahrenheit (°F)
🔥 Isı Nedir?
Isı, sıcaklıkları farklı iki sistem arasında alınıp verilen enerjidir.
- 📐 Vektörel değildir, yönü yoktur
- ⚡ Bir enerji çeşididir
- 💧 Birimi: Kalori (cal) veya Joule (J)
- 🔄 Yüksek sıcaklıktan düşük sıcaklığa doğru akar
🔄 ISI VE SICAKLIK FARKLARI
- ✅ Sıcaklık: Enerji değil, enerjinin göstergesi
- ✅ Isı: Bir enerji türü
- ✅ Sıcaklık: Termometre ile ölçülür
- ✅ Isı: Kalorimetre ile ölçülür
- ✅ Sıcaklık: Madde miktarına bağlı değil
- ✅ Isı: Madde miktarına bağlı
🧮 ISI ALIŞVERİŞİ FORMÜLLERİ
📐 Isı Miktarı Formülü
Bir maddenin sıcaklığını değiştirmek için gerekli ısı:
Q = m × c × ΔT
- Q: Isı miktarı (Joule veya cal)
- m: Kütle (kg veya g)
- c: Özısı (J/g°C veya cal/g°C)
- ΔT: Sıcaklık değişimi (°C)
⚖️ Isı Dengesi Prensibi
Isıca yalıtılmış bir sistemde:
Qverilen = Qalınan
Yani sıcak maddenin verdiği ısı = soğuk maddenin aldığı ısı
🔬 ÖZISI (ÖZGÜL ISI)
Özısı, 1 gram maddenin sıcaklığını 1°C değiştirmek için gerekli ısı miktarıdır.
- 💧 Suyun özısısı: 1 cal/g°C = 4184 J/kg°C
- 🥄 Demirin özısısı: 0.11 cal/g°C
- 🔄 Özısı yüksek olan maddeler yavaş ısınır, yavaş soğur
🌊 HAL DEĞİŞİMİ VE ISI
Hal değişimi sırasında sıcaklık sabit kalırken ısı alışverişi devam eder:
- ❄️→💧 Erime ısısı (Le)
- 💧→🔄 Buharlaşma ısısı (Lb)
- Q = m × L (L: hal değişim ısısı)
🎯 ÖNEMLİ UYARILAR
- ⚠️ Isı ve sıcaklık aynı şey DEĞİLDİR!
- ⚠️ Sıcaklık farkı olmadan ısı alışverişi olmaz
- ⚠️ Isı alan madde her zaman ısınmaz (hal değişimi)
- ⚠️ Termal denge sıcaklıkları eşitlendiğinde kurulur
📝 ÖRNEK SORU TİPLERİ
- 🔢 Isı-sıcaklık grafik yorumlama
- ⚖️ Isı dengesi problemleri
- 🌡️ Karışım sıcaklığı hesaplama
- 💧 Hal değişimli ısı problemleri
🎓 Özet: Isı bir enerji, sıcaklık ise bu enerjinin bir göstergesidir. Isı alışverişi her zaman yüksek sıcaklıktan düşük sıcaklığa doğru gerçekleşir ve termal denge sağlanana kadar devam eder.
