Biyografi ve otobiyografi, bir kişinin hayatını anlatan yazı türleridir. Bu iki türü birbirinden ayıran en önemli nokta, kimin yazdığıdır.
Biyografi, başka bir kişinin hayatını, objektif (tarafsız) bir şekilde anlatan yazılardır. Yazar, anlattığı kişi hakkında belgelere, tanıklıklara ve araştırmalara dayalı bilgiler verir.
Örnek: "Ahmet Hamdi Tanpınar, 23 Haziran 1901'de İstanbul'da doğdu. Şair ve romancı olarak Türk edebiyatının önemli isimlerinden biridir."
Otobiyografi, kişinin kendi hayatını kendisinin anlattığı yazılardır. Yazar, kendi gözlem ve deneyimlerine dayanarak yazar.
Örnek: "Ben 1901 yılında İstanbul'da doğdum. Çocukluğumun en güzel günlerini bu şehirde geçirdim."
Biyografi ve otobiyografi sorularını çözerken şu noktalara dikkat etmelisin:
1. Tür Belirleme Sorusu:
"Aşağıdaki parçalardan hangisi bir otobiyografiden alınmıştır?"
Çözüm: "Ben" anlatımının olduğu ve kişisel duyguların ifade edildiği parçayı bul.
2. Karşılaştırma Sorusu:
"Biyografi ile otobiyografi arasındaki fark aşağıdakilerden hangisidir?"
Çözüm: Anlatıcı (başkası/kendisi), nesnellik/öznellik, amaç gibi temel farkları hatırla.
3. Özellik Eşleştirme Sorusu:
"Aşağıdakilerden hangisi biyografinin bir özelliği değildir?"
Çözüm: Otobiyografiye ait bir özelliği (örn: öznellik) işaretle.
Bu kuralları ve ipuçlarını iyice öğrenerek biyografi ve otobiyografi konusundaki test sorularını rahatlıkla çözebilirsin.
Soru 1: Bir yazarın, başka bir sanatçının hayatını, sanatını ve eserlerini tarafsız bir bakış açısıyla, belgelere dayanarak anlattığı eser türü aşağıdakilerden hangisidir?
a) Otobiyografi
b) Anı
c) Günlük
d) Biyografi
e) Deneme
Cevap: d) Biyografi
Çözüm: Biyografi, bir kişinin hayatının başkası tarafından objektif ve araştırmaya dayalı olarak anlatıldığı türdür. Otobiyografi ise kişinin kendi hayatını kendisinin anlatmasıdır.
Soru 2: "Çocukluğum, o güzelim İzmir günleri gözlerimin önüne geldi. Hiç unutamadığım o kır kahvesinde babamla içtiğimiz limonatalar..." şeklinde kişisel ve öznel bir anlatımla başlayan bir metin, aşağıdaki türlerin hangisine örnektir?
a) Biyografi
b) Otobiyografi
c) Gezi Yazısı
d) Makale
e) Eleştiri
Cevap: b) Otobiyografi
Çözüm: Metin, yazarın kendi çocukluk anılarından ve kişisel duygularından bahsetmektedir. Birinci kişi ağzından ve öznel bir anlatıma sahip olması, onu otobiyografi türüne örnek yapar.
Soru 3: Aşağıdaki özelliklerden hangisi hem biyografi hem de otobiyografi türü için ortaktır?
a) Anlatılan kişinin hayat hikâyesinin merkezde olması
b) Üçüncü kişi ağzından yazılması
c) Tamamen hayal ürünü olaylara yer verilmesi
d) Yazarın, anlattığı kişi hakkındaki duygusal yorumlarını ön planda tutması
e) Sanatçıların sadece eserlerinin ele alınması
Cevap: a) Anlatılan kişinin hayat hikâyesinin merkezde olması
Çözüm: Her iki tür de gerçek bir kişinin hayatını konu alır. Temel fark, anlatımın kimin ağzından yapıldığıdır (Biyografi: başkası, Otobiyografi: kendisi).
Soru 4: "Mavi Sürgün" adlı eserinde, kendi sürgün yıllarını ve edebiyat anılarını anlatan yazar aşağıdakilerden hangisidir? Bu eser hangi türe girer?
a) Halit Ziya Uşaklıgil - Biyografi
b) Yahya Kemal Beyatlı - Otobiyografi
c) Refik Halit Karay - Otobiyografi
d) Falih Rıfkı Atay - Anı
e) Aziz Nesin - Otobiyografi
Cevap: c) Refik Halit Karay - Otobiyografi
Çözüm: Refik Halit Karay'ın "Mavi Sürgün" adlı eseri, yazarın sürgün yıllarını kendi ağzından anlattığı için bir otobiyografi örneğidir.