🌱 Absisik Asit (ABA) Nedir?
Absisik asit (ABA), bitkilerde büyümeyi düzenleyen ve stres koşullarına karşı tepki veren önemli bir bitki hormonudur. Büyümeyi yavaşlatıcı etkisiyle diğer hormonlardan (oksijen, giberellin gibi) ayrılır. "Stres hormonu" olarak da bilinir.
🎯 Absisik Asidin Görevleri
- 🌰 Tohum Uykusu (Dormansi): Tohumların uygun olmayan koşullarda çimlenmesini engeller.
- 🍂 Tomurcuk Dormansisi: Ağaçların kış soğuğuna hazırlık için tomurcuklarını uyku haline geçirmesini sağlar.
- 🌵 Stoma Kapanması: Kuraklık gibi su stresi durumlarında stomaların kapanarak su kaybını önler.
- 🛑 Büyümenin Yavaşlatılması: Stres altındaki bitkilerde büyümeyi geçici olarak durdurur.
🌰 Tohum Uykusu (Dormansi) ve ABA
✅ Tohum dormansisi, tohumun çevre koşulları uygun olsa bile çimlenmemesidir. ABA bu süreçte kilit rol oynar:
- Olgunlaşan tohumlarda ABA seviyesi artar ve tohum uyku haline geçer.
- Bu, tohumun kış soğuğu veya kurak yaz gibi elverişsiz mevsimlerde çimlenmesini engeller.
- Tohum, toprakta uygun sıcaklık, nem veya ışık gibi bir çimlenme tetikleyicisi algıladığında, ABA seviyeleri düşer ve çimlenme başlar.
💡 Özetle, ABA tohumun hayatta kalma şansını artıran bir "bekleme mekanizması"dır.
🍃 Stoma Kapanması ve ABA
✅ Stomalar, yaprakların alt yüzeyinde bulunan ve gaz alışverişi ile su buharı çıkışını (terleme) kontrol eden mikroskobik açıklıklardır.
- Bitki kökleri kuraklık stresi algıladığında ABA sentezler.
- Üretilen ABA, iletim demetleriyle yapraklara taşınır.
- Yapraklardaki stoma hücrelerine (bekçi hücreleri) gelen ABA, iyon kanallarını etkileyerek hücrelerin su kaybetmesine neden olur.
- Su kaybeden bekçi hücreleri turgor basıncını kaybeder ve gevşer. Bu da stoma açıklığının kapanmasına yol açar.
🛡️ Bu mekanizma sayesinde bitki, terleme yoluyla aşırı su kaybını önler ve hayatta kalma şansını artırır.
📊 ABA'nın Diğer Hormonlarla Etkileşimi
ABA tek başına değil, diğer hormonlarla bir denge içinde çalışır:
- ➖ Giberellinlere Zıt Çalışır: Giberellin tohum çimlenmesini teşvik ederken, ABA engeller.
- ➖ Oksine Zıt Çalışır: Oksin büyümeyi teşvik ederken, ABA stres durumlarında büyümeyi yavaşlatır.
🔬 Özet Tablo: ABA'nın Temel İşlevleri
- 🌰 Tohum Uykusu: Çimlenmenin engellenmesi
- 🌵 Stoma Kapanması: Su kaybının önlenmesi
- 🍂 Tomurcuk Dormansisi: Kötü mevsimlere hazırlık
- 🛑 Büyümenin İnhibisyonu: Stres altında enerji tasarrufu
- 🧬 Stres Genlerinin Aktivasyonu: Strese dayanıklılık proteinlerinin sentezi
