Anlam (Kip) kayması nedir 7. sınıf

Question

Fiil çekimlerinde zaman eklerini kullanırken bazen anlam karışıklığı yaşıyorum. Mesela "yarın sinemaya gidiyorum" dediğimde, -iyor eki şimdiki zaman ama cümle gelecek zamanı anlatıyor. Bu durumun adının kip kayması olduğunu öğrendim ama örneklerde kafam karışıyor.

Answer 1

Anlam (Kip) Kayması

Fiillerin, kip eklerini aldıkları zamanın dışında, başka bir zamanın yerine kullanılmasına anlam kayması veya kip kayması denir. Yani fiil, bir zaman eki almıştır ama biz onu farklı bir zamanda anlarız.

Anlam Kayması Nasıl Olur?

Fiiller dört ana kipte bulunur: Haber Kipleri ve Dilek Kipleri. Anlam kayması en çok haber kipleri arasında olur.

Örneğin, bir fiil şimdiki zaman eki (-yor) almıştır ama cümleye baktığımızda gelecek zaman veya geniş zaman anlamı taşıyabilir. İşte bu bir anlam kaymasıdır.

Anlam Kayması Örnekleri

• Şimdiki Zamanın, Geniş Zaman Yerine Kullanılması:

  "Her sabah kahvaltıda süt içiyorum."

  Burada fiil "-yor" ekiyle şimdiki zamandadır. Ama anlam olarak "içerim" (geniş zaman) ifade eder. Bu bir alışkanlığı anlatır.
• Şimdiki Zamanın, Gelecek Zaman Yerine Kullanılması:

  "Yarın sınavım var, bu yüzden bu akşam ders çalışıyorum."

  Fiil şimdiki zaman eki almıştır ama anlam olarak gelecekte (bu akşam) yapılacak bir işi anlatır. Aslında "çalışacağım" demek istenmiştir.

• Geniş Zamanın, Gelecek Zaman Yerine Kullanılması:

  "Haftaya okullar kapanır ve tatile gireriz."

  Fiil geniş zaman eki (-r) almıştır ama anlam olarak gelecekte (haftaya) olacak bir olayı anlatır. Aslında "kapanacak" demektir.

• Gelecek Zamanın, Gereklilik Kipi Yerine Kullanılması:

  "Bu odanın camlarını sen sileceksin."

  Fiil gelecek zaman eki (-ecek) almıştır ama anlam olarak bir görev, bir gereklilik bildirir. Yani "silmeli" anlamındadır.

• -miş'li Geçmiş Zamanın, Gereklilik Kipi Yerine Kullanılması:

  "Artık yeter, bu işi bitirmiş olmalısın." (Burada "-miş" eki gereklilik anlamı katmıştır.)

  Veya: "Yarın bu saatlerde evde olmalısın." (Gereklilik kipi, gelecek zaman anlamı taşır.)

Özet

• Anlam kaymasında, fiilin aldığı kip eki ile cümlenin anlamı uyuşmaz.
• Fiil, başka bir zaman veya kipin anlamını taşır.
• Cümleyi anlamak için fiilin aldığı eke değil, cümlenin tamamına bakmak gerekir.