Asit-baz tepkimeleri, kimyada en yaygın ve önemli tepkime türlerinden biridir. Bu tepkimelerde genellikle bir asit ile bir baz bir araya gelerek tuz ve su oluşturur. Bu nedenle bu tepkimelere nötralleşme tepkimeleri de denir.
Bir asit-baz tepkimesinin genel formülü şu şekildedir:
ASİT + BAZ → TUZ + SU
Bu tepkime, bir asidin verdiği protonu (H⁺ iyonu) bir bazın aldığı bir proton transferi olarak da düşünülebilir.
Oluşan su (H₂O), asitten gelen H⁺ iyonu ile bazdan gelen OH⁻ iyonunun birleşmesiyle meydana gelir. Tuz ise, asidin anyonu (negatif iyonu) ile bazın katyonunun (pozitif iyonu) birleşmesi sonucu oluşan iyonik bir bileşiktir.
Örneğin, hidroklorik asit (HCl) ile sodyum hidroksitin (NaOH) tepkimesini inceleyelim:
Bu iyonlar birleştiğinde:
Denklemin tamamı şöyle yazılır:
HCl (aq) + NaOH (aq) → NaCl (aq) + H₂O (s)
Farklı asit ve baz çiftleriyle de aynı prensip geçerlidir: