AYT'de Asit-Baz Arrhenius Tanımları: Çıkmış Sorular ve Çözümleri

Question

Asit-baz tanımlarında Arrhenius'un ne dediğini tam olarak kavrayamıyorum. Özellikle çıkmış sorularda bu tanımları nasıl uygulayacağımı bilmiyorum.

Answer 1

🧪 Arrhenius'un Asit-Baz Tanımı Nedir?

Arrhenius'a göre asitler ve bazlar suda çözündüklerinde farklı özellikler gösterirler. Şimdi bu tanımları inceleyelim:

• ➕ Asitler: Suda çözündüklerinde ortama hidrojen iyonu ($H^+$) veren maddelerdir. Örneğin, hidroklorik asit (HCl) suda çözündüğünde $H^+$ ve $Cl^-$ iyonlarına ayrışır.
• ➖ Bazlar: Suda çözündüklerinde ortama hidroksit iyonu ($OH^-$) veren maddelerdir. Örneğin, sodyum hidroksit (NaOH) suda çözündüğünde $Na^+$ ve $OH^-$ iyonlarına ayrışır.

💧 Arrhenius Tanımının Sınırları

Arrhenius tanımı, asit ve bazların sulu çözeltilerdeki davranışlarını açıklamakta başarılıdır. Ancak, bu tanım bazı sınırlamalara sahiptir:

• 🚫 Sadece sulu çözeltiler için geçerlidir.
• 🚫 Amonyak ($NH_3$) gibi bazı bazik maddelerin davranışlarını açıklamakta yetersiz kalır, çünkü amonyak yapısında hidroksit iyonu bulundurmaz.

❓ Çıkmış Sorular ve Çözümleri

2018 AYT Sorusu

Aşağıdaki maddelerden hangisi Arrhenius tanımına göre bazdır?

A) $HCl$

B) $H_2SO_4$

C) $NaOH$

D) $HNO_3$

E) $CH_3COOH$

Çözüm:

Arrhenius'a göre bazlar suda çözündüklerinde $OH^-$ iyonu verirler. Seçenekler incelendiğinde, sodyum hidroksit ($NaOH$) suda çözündüğünde $Na^+$ ve $OH^-$ iyonlarına ayrışır. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

2020 AYT Sorusu

Aşağıdaki tepkimelerden hangisi Arrhenius asit-baz tanımına göre bir nötrleşme tepkimesidir?

A) $NH_3(g) + HCl(g) \rightarrow NH_4Cl(k)$

B) $NaOH(suda) + HCl(suda) \rightarrow NaCl(suda) + H_2O(s)$

C) $CaO(k) + CO_2(g) \rightarrow CaCO_3(k)$

D) $SO_3(g) + H_2O(s) \rightarrow H_2SO_4(suda)$

E) $2Na(k) + 2H_2O(s) \rightarrow 2NaOH(suda) + H_2(g)$

Çözüm:

Nötrleşme tepkimesi, bir asit ve bir bazın tepkimeye girerek tuz ve su oluşturmasıdır. Arrhenius tanımına göre, bu tepkimenin sulu çözeltide gerçekleşmesi gerekir. Seçenekler incelendiğinde, $NaOH(suda) + HCl(suda) \rightarrow NaCl(suda) + H_2O(s)$ tepkimesi bu koşulu sağlar. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

📝 Ek Örnekler

• 🍋 Asitler: $HCl$, $H_2SO_4$, $HNO_3$, $CH_3COOH$ (asetik asit)
• 🧼 Bazlar: $NaOH$, $KOH$, $Ca(OH)_2$ (kalsiyum hidroksit)