🏺 İlk Uygarlıklar ve ÖSYM'nin Sorduğu Sorular (Tarih-1)
İlk uygarlıklar, insanlık tarihinin en önemli kilometre taşlarından biridir. Mezopotamya'dan Mısır'a, Anadolu'dan Yunanistan'a kadar birçok farklı coğrafyada kurulan bu uygarlıklar, günümüz dünyasının temellerini atmıştır. Peki, ÖSYM bu konuda bizlere neler soruyor? Gelin, birlikte inceleyelim.
🏛️ Mezopotamya Uygarlıkları
Mezopotamya, "iki nehir arası" anlamına gelir ve Fırat ile Dicle nehirleri arasındaki verimli topraklarda kurulmuştur. Sümerler, Babiller, Asurlular ve Akadlar gibi birçok önemli uygarlığa ev sahipliği yapmıştır.
- Sumerler: Ziggurat adı verilen tapınakları, çivi yazısını icat etmeleri ve site devletleri halinde yaşamalarıyla bilinirler. ÖSYM, Sümerlerin bu özelliklerini sıkça sorar.
- Babiller: Hammurabi Kanunları ile ünlüdürler. Bu kanunlar, tarihin en eski yazılı kanunlarından biridir ve "kısasa kısas" ilkesine dayanır. Babil'in Asma Bahçeleri de önemlidir.
- Asurlular: Savaşçı bir toplum olarak bilinirler. Başkentleri Ninova'da büyük bir kütüphane kurmuşlardır. Ticaret kolonileri kurarak Anadolu'ya yazıyı getirmişlerdir.
- Akadlar: Tarihte bilinen ilk imparatorluğu kurmuşlardır.
ÖSYM Tipi Soru Örneği:
Aşağıdakilerden hangisi, Mezopotamya uygarlıklarından Sümerlere ait bir özelliktir?
A) Hammurabi Kanunları'nı hazırlamaları
B) Çivi yazısını icat etmeleri
C) Ninova Kütüphanesi'ni kurmaları
D) Anadolu'ya yazıyı getirmeleri
E) Babil'in Asma Bahçeleri'ni inşa etmeleri
Doğru Cevap: B
🗿 Mısır Uygarlığı
Nil Nehri'nin hayat verdiği Mısır Uygarlığı, piramitleri, firavunları ve gelişmiş tarım teknikleriyle tanınır.
- Piramitler: Firavunların mezarları olarak inşa edilmişlerdir. Aynı zamanda Mısır'ın gelişmiş matematik ve mühendislik bilgisinin de kanıtıdır.
- Hiyeroglif: Mısırlıların kullandığı resim yazısıdır. Rosetta Taşı sayesinde çözülmüştür.
- Firavunlar: Tanrı-kral olarak kabul edilirlerdi ve mutlak güce sahiptiler.
- Tarım: Nil Nehri'nin düzenli taşkınları sayesinde verimli tarım arazileri oluşmuştur. Sulama kanalları ve barajlar inşa etmişlerdir.
ÖSYM Tipi Soru Örneği:
Mısır Uygarlığı'nda görülen aşağıdaki gelişmelerden hangisi, Nil Nehri'nin etkileriyle doğrudan ilişkilidir?
A) Piramitlerin inşa edilmesi
B) Hiyeroglif yazısının kullanılması
C) Güneş takviminin oluşturulması
D) Sulama kanallarının yapılması
E) Firavunların tanrı-kral olarak kabul edilmesi
Doğru Cevap: D
🛡️ Anadolu Uygarlıkları
Anadolu, tarih boyunca birçok farklı uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Hititler, Frigler, Lidyalılar ve Urartular bunlardan bazılarıdır.
- Hititler: Tavananna adı verilen kraliçeleri ve Pankuş meclisleri ile bilinirler. Kadeş Antlaşması tarihteki ilk yazılı antlaşmadır.
- Frigler: Kral Midas ve Tümülüs adı verilen mezarlarıyla ünlüdürler. Tarıma büyük önem vermişlerdir.
- Lidyalılar: Parayı icat etmeleri ve Kral Yolu üzerinde ticaret yapmalarıyla bilinirler.
- Urartular: Van Gölü çevresinde kurulmuşlardır. Taş işçiliğinde ve madencilikte gelişmişlerdir.
ÖSYM Tipi Soru Örneği:
Aşağıdakilerden hangisi, Anadolu uygarlıklarından Lidyalıların bir özelliğidir?
A) Kadeş Antlaşması'nı imzalamaları
B) Parayı icat etmeleri
C) Tümülüs adı verilen mezarlar inşa etmeleri
D) Van Gölü çevresinde yaşamaları
E) Pankuş meclislerini kurmaları
Doğru Cevap: B
🏛️ Yunan Uygarlığı
Ege Denizi kıyılarında kurulan Yunan Uygarlığı, felsefe, bilim, sanat ve demokrasi alanındaki katkılarıyla tanınır.
- Şehir Devletleri (Polis): Atina, Sparta, Korint gibi bağımsız şehir devletlerinden oluşuyordu.
- Demokrasi: Özellikle Atina'da gelişmiş bir demokrasi anlayışı vardı.
- Felsefe: Sokrates, Platon ve Aristoteles gibi önemli filozoflar yetişmiştir.
- Olimpiyat Oyunları: Tanrı Zeus adına düzenlenen spor etkinlikleriydi.
ÖSYM Tipi Soru Örneği:
Aşağıdakilerden hangisi, Yunan Uygarlığı'nın özelliklerinden biri değildir?
A) Şehir devletleri halinde yaşamaları
B) Demokrasi anlayışının gelişmiş olması
C) Önemli filozofların yetişmesi
D) Olimpiyat Oyunları'nı düzenlemeleri
E) Merkezi bir krallık tarafından yönetilmeleri
Doğru Cevap: E
Umarım bu özet, AYT Tarih sınavına hazırlanırken size yardımcı olur. Başarılar!
