🌍 Balkan Savaşları (1912-1913)
Balkan Savaşları, 20. yüzyılın başlarında Balkan Yarımadası'nda yaşanan ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki topraklarının büyük ölçüde el değiştirmesiyle sonuçlanan iki önemli çatışmadır. Birinci Balkan Savaşı (Ekim 1912 - Mayıs 1913) ve İkinci Balkan Savaşı (Haziran - Temmuz 1913) olmak üzere iki aşamada gerçekleşmiştir.
📜 Birinci Balkan Savaşı'nın Nedenleri
- 🚩 Milliyetçilik Akımı: Balkanlardaki uluslar (Sırplar, Bulgarlar, Yunanlar, Karadağlılar), Osmanlı yönetiminden kurtulup bağımsız devletler kurma amacındaydı.
- 🤝 Balkan İttifakı: Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı gizli bir ittifak oluşturdu. "Düşmanımın düşmanı dostumdur" mantığıyla hareket ettiler.
- 💥 Osmanlı'nın Zayıflığı: Osmanlı İmparatorluğu, Trablusgarp Savaşı (1911-1912) ile meşguldü ve iç siyasi karışıklıklar (II. Meşrutiyet sonrası) yaşıyordu. Balkan devletleri bu zafiyeti fırsat olarak gördü.
- 🗺️ Toprak Talepleri: Her Balkan devletinin, "Büyük" devlet olma hayaliyle genişleme planları ve Osmanlı toprakları üzerinde iddiaları vardı (Örn: Bulgaristan'ın "Büyük Bulgaristan" hayali).
- ⚔️ Rusya'nın Etkisi: Rusya, Pan-Slavizm politikasıyla Balkan Slavlarını destekleyerek sıcak denizlere inme ve Osmanlı'yı zayıflatma stratejisi izliyordu.
⚡ Birinci Balkan Savaşı'nın Sonuçları
- 🕊️ Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913): Osmanlı İmparatorluğu, Midye-Enez hattının batısında kalan tüm Balkan topraklarını kaybetti. Arnavutluk bağımsız oldu.
- 📉 Osmanlı'nın Avrupa'daki Varlığının Sönmesi: Osmanlı, sadece Doğu Trakya'da küçük bir toprak parçasını (bugünkü Türkiye'nin Avrupa Yakası) koruyabildi. Edirne bile Bulgaristan'a bırakılmak zorunda kaldı.
- 👥 Büyük Göç: Balkanlardaki Türk ve Müslüman halk, katliamlara uğradı ve Anadolu'ya doğru büyük bir göç hareketi başladı.
- 🏆 Balkan Devletlerinin Büyümesi: Bulgaristan, savaştan en karlı çıkan devlet oldu ve Ege Denizi'ne kadar genişledi.
🔥 İkinci Balkan Savaşı'nın Nedenleri
- 🍰 Makedonya Paylaşım Sorunu: Birinci Balkan Savaşı'nda ele geçirilen Makedonya topraklarının Bulgaristan, Sırbistan ve Yunanistan arasında paylaştırılmasında anlaşmazlık çıktı.
- 😠 Bulgaristan'ın Hırsı: Bulgaristan'ın, Londra Antlaşması ile elde ettiği topraklarla yetinmeyip daha fazlasını istemesi diğer müttefiklerini tedirgin etti.
- 🔄 İttifakların Değişmesi: Bulgaristan'a kızan Sırbistan ve Yunanistan, birbirlerine yakınlaştı. Hatta Osmanlı İmparatorluğu ve Romanya bile Bulgaristan'a karşı bu ittifaka katıldı.
💎 İkinci Balkan Savaşı'nın Sonuçları
- 📜 Bükreş Antlaşması (10 Ağustos 1913): Bulgaristan, dört bir yandan saldırıya uğrayınca toprak kaybetti.
- Makedonya, Sırbistan ve Yunanistan arasında paylaşıldı.
- Romanya, Güney Dobruca'yı aldı.
- 🔄 Osmanlı'nın Kısmi Toprak Kazanımı: Osmanlı, bu karışıklıktan faydalanarak, Birinci Balkan Savaşı'nda kaybettiği Edirne ve Kırklareli'ni geri aldı (İstanbul Antlaşması, 29 Eylül 1913).
- 💔 Balkanlarda Düşmanlıkların Derinleşmesi: Bu savaş, Balkan devletleri arasındaki güvensizliği ve düşmanlığı körükledi. Bu gerilim, I. Dünya Savaşı'nın kıvılcımlarından biri oldu.
- 🎯 Bulgaristan'ın İntikam Hissi: Toprak kaybeden Bulgaristan, I. Dünya Savaşı'nda İttifak Devletleri (Almanya, Avusturya-Macaristan) safında yer alarak kaybettiklerini geri almayı amaçladı.
📌 Genel Değerlendirme
Balkan Savaşları, Osmanlı İmparatorluğu için bir felaket, Balkan ulusları için ise ulusal birleşme sürecinde önemli bir adım oldu. Osmanlı'nın Avrupa'daki 500 yıllık hakimiyeti büyük ölçüde sona erdi. Yaşanan acılar ve kayıplar, Türk milliyetçiliğinin güçlenmesine ve gelecekteki savaşlar için (Çanakkale ve Kurtuluş Savaşı) bir motivasyon kaynağı oluşturdu. Aynı zamanda, Balkanlar'da çizilen yeni harita, istikrarsız bir bölge yarattı ve bu durum I. Dünya Savaşı'nın zeminini hazırladı.
