📚 İsim Tamlaması Nedir?
İsim tamlaması, en az iki ismin bir araya gelerek yeni bir anlam oluşturduğu söz öbeğidir. Tamlayan ve tamlanan olmak üzere iki unsurdan oluşur.
- ➡️ Tamlayan: Varlığın kime/kime ait olduğunu belirten, aitlik anlamı katan sözcüktür. (Genellikle -ın, -in, -un, -ün eklerini alır)
- ➡️ Tamlanan: Ait olan varlığı, nesneyi gösteren sözcüktür. (Genellikle -ı, -i, -u, -ü eklerini alır)
🎯 Belirtisiz İsim Tamlaması
Belirtisiz isim tamlamasında, tamlayan ek almaz; tamlanan ise iyelik ekini (-ı, -i, -u, -ü, -sı, -si, -su, -sü) alır. Bu nedenle bu tamlama türüne "tamlayanı ek almamış isim tamlaması" da denir.
🧩 Yapısal Formülü:
Tamlayan (Eksiz) + Tamlanan (İyelik Eki Almış)
✨ Örnekler:
- 📖 okul kapısı → "okul" (eksiz), "kapı-s-ı" (-sı iyelik eki)
- 🏙️ İstanbul manzarası → "İstanbul" (eksiz), "manzara-s-ı" (-sı iyelik eki)
- 🧴 su şişesi → "su" (eksiz), "şişe-s-i" (-si iyelik eki)
- 🌳 çam ağacı → "çam" (eksiz), "ağaç-ı" (-ı iyelik eki)
💡 Önemli Noktalar
- ✅ Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına başka bir sözcük giremez. Bu, onu sıfat tamlamasından ayıran en önemli özelliktir.
- ✅ Bu tamlamalar, bir varlığın ne olduğunu, neye ait olduğunu veya türünü belirtir. ("çam ağacı" derken, ağacın türünü belirtiriz.)
- ✅ Tamlanandaki iyelik eki (3. tekil şahıs), tamlayana "onun" anlamı katar. Örneğin, "okul kapısı" ifadesi "onun (okulun) kapısı" anlamındadır.
🆚 Belirtili ve Belirtisiz İsim Tamlaması Farkı
- Belirtili İsim Tamlaması: Tamlayan da (-ın, -in), tamlanan da (-ı, -i) ek alır. Örn: "Arabanın kapısı" 🚗
- Belirtisiz İsim Tamlaması: Sadece tamlanan ek alır, tamlayan ek almaz. Örn: "Araba kapısı" 🚪
