Büyükbaş hayvan zekat oranı (Sığır, Manda)

Question

Bu konuyu araştırıyorum ama kafam biraz karıştı. Nisap miktarına ulaşan sığır ve mandaların zekatı nasıl hesaplanıyor tam olarak anlayamadım. Hayvanların yaşı ve sayısına göre değişen oranları karıştırıyorum.

Answer 1

# 🐄 Büyükbaş Hayvan Zekâtı: Sığır ve Mandada Nisap Miktarı ve Oranları

📜 İslami Mali Bir İbadet: Zekât

İslam'ın beş temel şartından biri olan zekât, belirli bir malî birikime (nisap) ulaşan Müslümanların, yıllanmış (havelânü'l-havl) mallarından belirli oranlarda ihtiyaç sahiplerine vermesidir. Bu ibadet, toplumsal dayanışma ve ekonomik dengeyi sağlamayı hedefler. Zekâtın farz olduğu mallardan biri de “en'âm” denilen ve otla beslenen hayvanlardır. Bu kapsamda sığır (inek, öküz, dana) ve manda gibi büyükbaş hayvanların zekâtı, belirli ölçü ve şartlara bağlanmıştır.

⚖️ Büyükbaş Hayvanlarda Zekât Nisabı ve Oranı

Hanefi mezhebine göre, sığır ve mandanın zekâta tabi olması için “sâime” olması, yılın çoğunu meralarda otlayarak beslenmesi ve ticaret için değil, üretim (süt, yavru, et) için elde bulundurulması gerekir. Ziraat işlerinde çalıştırılan hayvanlara (“amelî”) zekât gerekmez.

🔢 Nisap Miktarları ve Ödenecek Zekât

Büyükbaş hayvan zekâtı, sayıya göre belirlenir ve “tevâbî” (eklentiler) hesaba katılmaz. Yani, yavrular anneleriyle birlikte sayılır. Temel ölçüler şöyledir:

• 🐄 30'a kadar sığır/manda: Zekât gerekmez.
• 🐄🐄 30'dan 39'a kadar: 1 adet “teknî” (iki yaşını bitirmiş dişi dana).
• 🐄🐄🐄 40'tan 59'a kadar: 1 adet “müsinnî” (üç yaşını bitirmiş dişi dana).
• 🐄🐄🐄🐄 60'tan 89'a kadar: 2 adet teknî.
• 🐄🐄🐄🐄🐄 90'dan 119'a kadar: 2 adet müsinnî veya 3 adet teknî (tercih sahibine aittir).

Bu şekilde her 30 sığır için 1 teknî, her 40 sığır için 1 müsinnî eklenerek hesap yapılır. Örneğin 120 sığır için zekât: 120 = (40x3) olduğundan, 3 adet müsinnî veya (30x4) kabul edilirse 4 adet teknî verilebilir.

💡 Önemli Hususlar ve Uyarılar

• ⚠️ Erkek Hayvan Zekâtı: Genel kural dişi hayvan verilmesidir. Ancak erkek hayvan verilmesi de caiz görülmüştür, fakat dişi tercih edilir.
• ⚠️ Yaş Hadleri: Teknî (2 yaşını doldurmuş), Müsinnî (3 yaşını doldurmuş) olmalıdır. Bu, hayvanın kıymetine değil, yaşına göredir.
• ⚠️ Farklı Cinsler: Sığır ve manda aynı cinsten sayılır, toplam sayıya dahil edilir.
• ⚠️ Ticaret Malı Hayvanlar: Ticaret için alınıp satılan hayvanlar, nakit para gibi değerlendirilir ve kıymetleri üzerinden 1/40 (%2.5) oranında zekât verilir.

🎯 Sonuç ve Özet

Büyükbaş hayvan zekâtı, İslam'ın sosyo-ekonomik düzeninin önemli bir parçasıdır. Sahibinin malını bereketlendirir, toplumdaki ihtiyaç sahiplerine destek olur. Her Müslüman, sahip olduğu hayvan sayısını dikkatle hesaplamalı, gerekli şartlar oluştuğunda zekâtını vermelidir. Detaylı ve kişiye özel durumlar için dinî bir otoriteye (müftülük, ilim ehli) danışmak en doğru yoldur.

📚 Kaynak: Hanefi fıkhı, İlmihal kitapları, Diyanet İşleri Başkanlığı fetvaları.