Çeldirici analizi, özellikle çoktan seçmeli sınavlarda öğrenci performansını ve soruların kalitesini değerlendirmek için kullanılan bir istatistiksel yöntemdir. Bu analizin temel amacı, sorulardaki yanlış seçeneklerin (çeldiricilerin) ne kadar etkili olduğunu ölçmektir. Güçlü bir çeldirici, konuyu bilmeyen veya yeterince kavramamış öğrencileri kendine çekerken, konuya hâkim olan öğrencilerin doğru cevabı bulmasına engel olmaz. Böylece soru, öğrencilerin bilgi düzeyini doğru bir şekilde ayırt edebilir.
Analiz sürecinde, her bir çeldirici için öğrenci tercihleri ve bu öğrencilerin genel sınav puanları incelenir. Eğer düşük puan alan öğrenciler belirli bir yanlış seçeneğe yoğunlaşıyorsa, o çeldirici görevini yerine getiriyor demektir. Ancak, bir çeldiriciyi yüksek puanlı öğrenciler de sıklıkla işaretliyorsa, bu durum sorunun muğlak, fazla karmaşık veya hatalı olduğuna işaret edebilir. Bu nedenle çeldirici analizi, sınavların geçerliliğini ve güvenilirliğini artırmak, adil bir değerlendirme sağlamak ve eğitim-öğretim sürecindeki eksiklikleri tespit etmek için vazgeçilmez bir araçtır.
Çeldirici analizi, özellikle çoktan seçmeli testlerde kullanılan bir değerlendirme yöntemidir. Bu analizin amacı, bir sorunun seçeneklerinden yanlış olanların (çeldiricilerin) ne kadar işlevsel olduğunu ölçmektir. Yani, çeldiricilerin öğrencileri "ne kadar yanılttığını veya "cezbedici olup olmadığını" anlamaya yarar.
Çoktan seçmeli bir soruda, doğru cevabın dışında kalan yanlış seçeneklere çeldirici denir. İyi bir çeldirici:
Analiz için genellikle bir grup öğrencinin sınav sonuçları kullanılır. Her bir sorunun seçenekleri için şu formül uygulanabilir:
Bir seçeneğin çeldiricilik gücü, o seçeneği işaretleyen öğrenci sayısının, soruyu yanlış cevaplayan toplam öğrenci sayısına oranıdır.
Matematiksel olarak bir çeldirici (C) için güç şöyle hesaplanır:
\( \text{Çeldirici Gücü} = \frac{\text{O çeldiriciyi işaretleyen öğrenci sayısı}}{\text{Soruyu yanlış cevaplayan toplam öğrenci sayısı}} \)
💡 Özetle, çeldirici analizi, bir testin kalitesini kontrol etmek ve geliştirmek için kullanılan sistematik bir yöntemdir. Amacı, sadece doğru cevabı değil, yanlış seçeneklerin de ne kadar "akıllıca" tasarlandığını anlamaktır.
