İslam dini, hayatın her anını olduğu gibi ölüm sonrası süreci de bir düzen ve ibadet bilinci içinde ele alır. Cenaze namazı (Salatü'l-Cenaze), Müslüman bir kimsenin vefatından sonra, ona son görev olarak kılınan farz-ı kifaye bir namazdır. Yani, bir Müslüman öldüğünde, bulunduğu yerdeki Müslümanlardan yeterli sayıda kişi bu namazı kıldığında, diğerlerinin üzerinden sorumluluk kalkar. Bu namaz, hem vefat eden kimse için bir dua ve istiğfar, hem de hayatta kalanlar için bir öğüt ve hatırlatma mahiyetindedir.
Cenaze namazının sahih olması için bazı şartlar vardır:
Cenaze namazı, ayakta kılınır, rükû ve secdesi yoktur. Dört tekbirden ve dualardan oluşur. Cemaatle veya tek başına kılınabilir.
İmam ve cemaat, "Niyet ettim Allah rızası için cenaze namazını kılmaya, uydum imama" şeklinde niyet eder. Vefat eden kadın ise "bu cenaze için" denir.
İmam yüksek sesle, cemaat ise içinden "Allahu Ekber" diyerek tekbir alır. Eller bağlanır ve Sübhaneke duası okunur: "Sübhânekellâhümme ve bi hamdik ve tebârakesmük ve teâlâ ceddük ve lâ ilâhe gayrük."
İkinci tekbir alınır ("Allahu Ekber"). Ardından Allahümme Salli ve Allahümme Barik salavat duaları okunur.
Üçüncü tekbir alınır ("Allahu Ekber"). Burada asıl önemli kısım olan cenaze duası okunur. Bu dua, vefat eden için af ve mağfiret dilemeyi içerir. En yaygın bilinen dua şudur:
"Allahümmagfir lihayyinâ ve meyyitinâ ve şâhidinâ ve gâibinâ ve zekerinâ ve ünsânâ ve sagîrinâ ve kebîrinâ. Allahümme men ahyeytehü minnâ fe ahyihî alel-islâm ve men teveffeytehü minnâ fe teveffehü alel-îmân."
Anlamı: "Allah'ım! Bizim dirilerimizi, ölülerimizi, hazır bulunanlarımızı, gaip olanlarımızı, erkeklerimizi, kadınlarımızı, küçüklerimizi, büyüklerimizi bağışla. Allah'ım! Bizden yaşattıklarını İslam üzere yaşat, bizden vefat ettirdiklerini de iman üzere vefat ettir."
Daha kısa olarak şu dua da okunabilir: "Allahümmagfir lehü verhamhü ve âfihî va'fü anhü..." (Allah'ım onu bağışla, ona merhamet et, onu affet...)
Dördüncü tekbir alınır ("Allahu Ekber"). Ardından önce sağa, sonra sola "Esselamü aleyküm ve rahmetullah" diyerek selam verilir. Böylece cenaze namazı tamamlanmış olur.
Cenaze namazı, ölüm hakikatine karşı bir teslimiyet, mümin kardeşimize son vefa ve Rabbimiz'den rahmet dileme vesilesidir. Bu ibadetin usulüne uygun şekilde eda edilmesi, hem dinî bir vecibenin yerine getirilmesi, hem de toplumsal dayanışmanın önemli bir göstergesidir. Her Müslüman'ın bu namazın nasıl kılındığını öğrenmesi, hayatın kaçınılmaz bir gerçeğine hazırlıklı olmak açısından son derece önemlidir.
“Kimin için kırk Müslüman cenaze namazı kılar da ona şefaat etmezlerse, o kimse (şefaatten) mahrum bırakılır.” (Hadis-i Şerif)
