# 🎉 Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923): Modern Türkiye’nin Doğuşu
📜 Tarihin Dönüm Noktası: Bir Devrin Sonu, Yeni Bir Devrin Başlangıcı
29 Ekim 1923, Türk milletinin kaderini değiştiren, yüzyıllık bir imparatorluk geleneğinden ulus-devlet modeline geçişin resmi belgesi niteliğindedir. Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının önderliğinde yürütülen Kurtuluş Savaşı’nın siyasi zafer taçlandırılmış, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesi devlet yönetiminin temel prensibi haline gelmiştir.
Bu makalede, Cumhuriyet'in ilanının arka planını, ilan sürecini, getirdiği radikal değişiklikleri ve Türkiye için anlamını ele alacağız.
⚔️ 🧭 İlanın Arka Planı: Neden Cumhuriyet?
Lozan Antlaşması’nın imzalanmasıyla (24 Temmuz 1923) Türkiye’nin uluslararası alanda bağımsızlığı tanınmıştı. Ancak içeride devletin rejimi henüz resmi olarak belirlenmemişti. 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırılmış, ancak halifelik makamı sembolik olarak korunmuştu. Bu "meclis hükümeti sistemi" pratikte bakanlar arasında uyumsuzluklara ve karar alma mekanizmasında yavaşlamalara neden oluyordu.
Mustafa Kemal Paşa, bu sorunları aşmak ve modern, laik, ulus temelli bir devlet yapısını kurmak için rejim değişikliğini kaçınılmaz görüyordu.
⏳ 📜 29 Ekim 1923: Tarihi Gün Nasıl Gelişti?
- 🕐 25 Ekim 1923: Hükümetin istifasıyla bir bunalım ortaya çıktı. Yeni hükümet kurulamadı.
- 🕑 28 Ekim 1923: Mustafa Kemal Paşa, Çankaya’da akşam yemeğinde, "Yarın Cumhuriyet'i ilan edeceğiz" diyerek niyetini yakın arkadaşlarına açıkladı.
- 🕒 29 Ekim 1923 Akşamı: TBMM, Anayasa’nın 1, 2, 3, 4, 10, 11 ve 12. maddelerini değiştiren kanun teklifini görüşmeye başladı.
- 🕓 Gece 20.30: Teklif oy birliği ile kabul edildi. "Türkiye Devleti'nin hükümet şekli Cumhuriyet'tir" hükmü anayasaya girdi.
- 🕔 20.45: Gizli oyla yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde, Ankara Milletvekili Mustafa Kemal Paşa, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.
- 🕖 21.00'de: Yeni cumhurbaşkanı, meclis önünde yemin ederek görevine başladı.
🔄 🏛️ Cumhuriyet'in Getirdiği Temel Değişiklikler
- ✅ Rejim Değişikliği: Monarşiden, halk egemenliğine dayanan cumhuriyet rejimine geçildi.
- ✅ Devlet Başkanlığı Sorununun Çözümü: Cumhurbaşkanlığı makamı oluşturuldu. Devletin başı ve sürekliliği temsil edildi.
- ✅ Hükümet Sisteminin Netleşmesi: Meclis Hükümeti Sistemi yerine, Cumhuriyet rejimine uygun parlamenter sistem benimsendi. Kabine, meclis içinden ve meclise karşı sorumlu olarak kurulmaya başlandı.
- ✅ Milli Egemenliğin Taçlandırılması: Egemenliğin millete ait olduğu pratikte de tescillendi.
🌟 📈 Cumhuriyet'in İlanının Anlamı ve Sonuçları
Cumhuriyet'in ilanı sadece bir yönetim şekli değişikliği değil, çağdaşlaşma ve modernleşme projesinin siyasi manifestosuydu.
- 🚀 Çağdaş Uygarlık Hedefi: Laik, demokratik, akıl ve bilimi temel alan bir toplum düzeninin kurulmasının önü açıldı.
- ⚖️ Hukuk ve Toplum Devrimlerinin Ön Hazırlığı: 1924 Anayasası’nın hazırlanması, halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924) ve ardından gelen hukuk, eğitim, sosyal alandaki köklü inkılapların zemini oluşturuldu.
- 👨👩👧👦 Milletin Kimlik Kazanması: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı temelinde yeni bir ulusal kimlik inşa süreci hız kazandı.
- 🌍 Uluslararası Alanda Saygınlık: Modern bir devlet olarak dünya nezdindeki konumu güçlendi.
🎖️ Sonuç
29 Ekim 1923, Türk halkının iradesiyle kendi kaderini tayin ettiği, özgürlük ve bağımsızlık mücadelesinin taçlandığı gündür. Sadece bir rejim değişikliği değil, aynı zamanda bir zihniyet ve medeniyet değişimidir. Her yıl 29 Ekim’de coşkuyla kutladığımız Cumhuriyet Bayramı, bu büyük dönüşümün, millet iradesine dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletine olan bağlılığımızın bir yeminidir.
Cumhuriyet, Türk milletine bırakılmış en büyük emanet ve en değerli hazinedir. Onu yaşatmak, geliştirmek ve gelecek nesillere daha güçlü bir şekilde aktarmak hepimizin ortak sorumluluğudur.
