📚 Cümle Türleri (LGS)
Merhaba! Bu notta, LGS Türkçe sınavında karşına çıkacak önemli konulardan biri olan cümle türlerini öğreneceğiz. Cümleleri yükleminin yerine, yükleminin türüne ve anlamına göre sınıflandıracağız. Hadi başlayalım! 🎯
➡️ 1. Yükleminin Yerine Göre Cümleler
Cümlede yüklemin nerede bulunduğuna bakarız.
- ✅ Kurallı (Düz) Cümle: Yüklem cümlenin sonundadır.
🎭 "Tiyatroya gitmeyi çok seviyorum."
- ✅ Devrik Cümle: Yüklem cümlenin sonunda değildir.
🚶 "Yarın geleceğim ben size."
- ✅ Eksiltili Cümle: Yüklemi söylenmemiş cümledir.
⛅ "Dışarıda müthiş bir yağmur, içeride sıcak bir çay..." (Yüklemi "var"dır ama söylenmemiştir.)
➡️ 2. Yükleminin Türüne Göre Cümleler
Yüklemin fiil mi yoksa isim mi olduğuna bakarız.
- ✅ Fiil Cümlesi: Yüklem bir fiildir. İş, oluş, hareket bildirir.
🏃 "Dün akşam arkadaşlarımla parkta koştuk."
- ✅ İsim Cümlesi: Yüklem bir isim veya isim soylu bir kelimedir (ek-fiil alarak yüklem olur). Durum bildirir.
👩🏫 "En sevdiğim öğretmen sınıf öğretmenimdi."
➡️ 3. Anlamına Göre Cümleler
Cümlenin bizde uyandırdığı duyguya veya ilettiği mesaja göre sınıflandırılır. Bu, LGS'de en çok sorulan bölümdür! 🔥
- ✅ Olumlu Cümle: İşin yapıldığını, gerçekleştiğini bildirir.
📖 "Bu kitabı bir solukta okudum."
- ✅ Olumsuz Cümle: İşin yapılmadığını, gerçekleşmediğini bildirir. "-me, -ma, -sız, -siz, yok, değil" gibi ek ve kelimelerle kurulur.
🚫 "Bu soruyu bir türlü çözemedim."
- ✅ Soru Cümlesi: Bir soru sormak veya bilgiyi pekiştirmek için kurulur. "mi, mı, ne, nasıl, neden" gibi soru ifadeleri kullanılır.
❓ "Yarınki sınava hazır mısın?"
- ✅ Ünlem Cümlesi: Sevinci, şaşkınlığı, korkuyu, heyecanı vb. duyguları coşkulu bir şekilde ifade eder.
🎉 "Aman Allah'ım, ne güzel bir sürpriz bu!"
- ✅ Şart Cümlesi (Koşul Cümlesi): Bir işin, oluşun gerçekleşmesini bir koşula bağlar. "-se, -sa" ekleri veya "ise" kelimesiyle kurulur.
🔑 "Erken bitirirsem ödevimi, sinemaya gideceğiz."
- ✅ Emir Cümlesi: Bir buyruk, komut bildirir. Yüklem emir kipindedir.
✋ "Hemen buraya gel!"
- ✅ Gereklilik Cümlesi: Bir işin yapılmasının gerekli olduğunu bildirir. "-meli, -malı" ekleri veya "lazım, gerek" gibi kelimelerle kurulur.
⏰ "Yarın erken kalkmak zorundayım."
- ✅ İstek Cümlesi: Bir dilek, istek bildirir. Yüklem istek kipindedir (-a, -e).
🌟 "Keşke bütün sınavlarım güzel geçse."
- ✅ Dilek Cümlesi (Optatif): Bir dilek, temenni ifade eder. Yüklem dilek-şart kipindedir (-se, -sa).
🤲 "Allah kimseyi mağdur etmesin."
💡 LGS İpuçları
- 📌 Bir cümleyi incelerken, önce yüklemi bul. Tüm analiz yükleme göre yapılır.
- 📌 Anlamına göre cümle türleri sorularda çok karşına çıkar. Özellikle olumlu/olumsuz, şart, istek, gereklilik cümlelerine dikkat et!
- 📌 Bir cümle aynı anda birden fazla özelliğe sahip olabilir. Örneğin: "Gelsin." cümlesi hem devrik hem fiil hem de emir cümlesidir.
Bu konuyu iyice anlaman için bol bol farklı cümleler kurup onları incelemeni tavsiye ederim. Başarılar! 🚀
