Türk edebiyatının en önemli tarihi romanlarından biri olan Devlet Ana, usta yazar Kemal Tahir'in imzasını taşır. İlk baskısı 1967 yılında yapılan bu eser, yazarın hem en bilinen hem de edebi gücünü en iyi yansıtan kitapları arasında yer alır. Kemal Tahir, bu romanla, Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemine dair resmi tarih yazımının dışında, kendine özgü sosyolojik ve tarihsel bir perspektif sunar.
Kemal Tahir (1910-1973), Türk romancı, düşünür ve senaristtir. Eserlerinde genellikle Türk toplumunun tarihsel gelişim sürecini, sosyal yapısını ve Batılılaşma serüvenini ele almıştır. Marksist düşünceden etkilenmiş olmasına rağmen, "Doğu-Batı" ve "Asya Tipi Üretim Tarzı" gibi kavramlar etrafında kendine has bir tarih ve toplum teorisi geliştirmiştir. Cezaevinde geçirdiği uzun yıllar, onun düşünce dünyasını derinden şekillendirmiştir.
Roman, Osmanlı Beyliği'nin kuruluş yıllarını (13. yüzyıl sonu - 14. yüzyıl başı) konu alır. Kemal Tahir, bu dönemi anlatırken şövalye romanları veya destansı bir anlatımdan ziyade, toplumsal ve ekonomik koşulların nasıl bir devlet organizasyonunu doğurduğunu irdeleyen bir yaklaşım benimser.
Devlet Ana, sadece bir tarihi roman değil, aynı zamanda Kemal Tahir'in tarih tezini edebi bir formda ortaya koyduğu bir metindir. Yazar, Osmanlı'nın kuruluşunu "yağma ve talan" ile değil, adalet, hoşgörü ve ileri bir sosyal örgütlenme ile açıklar. Bu bakış açısı, o dönemdeki hakim tarih anlayışlarına bir alternatif getirmiş ve büyük tartışmalara yol açmıştır.
Roman, canlı karakterleri (örneğin, Kerim Çelebi, Demircan, Ertuğrul Gazi), akıcı anlatımı ve dönemin atmosferini başarıyla yansıtmasıyla da edebi açıdan kuvvetli bir eserdir. 1968'de TDK Roman Ödülü'nü kazanmıştır.
"Devlet Ana kimin eseridir?" sorusunun yanıtı, Türk edebiyatının kilometre taşlarından biri olan bu romanı kaleme alan Kemal Tahir'dir. Eser, okuyucuyu sadece geçmişe götürmekle kalmaz, aynı zamanda "devlet", "millet" ve "kuruluş" kavramları üzerine derinlemesine düşündürür. Türk romanının en iddialı ve en tartışmalı yapıtlarından biri olarak kütüphanelerdeki seçkin yerini korumaktadır. 📜
