Edebiyatımızda "alafranga" ve "alaturka" yaşam tarzlarının çarpıcı bir karşılaştırmasını sunan Felatun Bey ile Rakım Efendi, Türk romanının ilk örneklerinden biri olarak kabul edilir. Bu eser, Ahmet Mithat Efendi'nin kaleminden çıkmıştır ve 1875 yılında yayımlanmıştır.
Ahmet Mithat, Tanzimat Dönemi'nin en üretken yazarlarındandır. "Hâce-i Evvel" (İlk Öğretmen) ve "Yazı Makinesi" lakaplarıyla tanınır. Edebiyatı halkı eğitmek için bir araç olarak görmüş, sade ve anlaşılır bir dil kullanmıştır. Roman, hikâye, tiyatro, gazetecilik ve çeviri gibi birçok alanda yüzlerce eser vermiştir.
Roman, Batılılaşma sürecindeki Osmanlı toplumunda, bu süreci yanlış anlayan bir tip olan Felatun Bey ile dengeli, çalışkan ve milli değerlerine bağlı Rakım Efendi arasındaki zıtlığı ele alır.
Ahmet Mithat, bu iki karakter üzerinden dönemin önemli bir sosyal meselesini, yanlış Batılılaşmayı eleştirirken, doğru bir modernleşmenin nasıl olması gerektiğini de Rakım Efendi karakteriyle gösterir.
Felatun Bey ile Rakım Efendi, Türk edebiyatında:
Ahmet Mithat Efendi'nin bu kısa ama etkili romanı, 19. yüzyıl Osmanlı aydınının kimlik ve modernleşme arayışının edebi bir yansımasıdır. Eser, günümüzde bile geçerliliğini koruyan "özüne yabancılaşmadan gelişmek" temel mesajıyla, Türk klasikleri arasında sağlam bir yer edinmiştir. Eğer Tanzimat Dönemi'ni ve Türk romanının doğuşunu anlamak istiyorsanız, bu kitap mükemmel bir başlangıç noktasıdır.
