# 📚 Fiilimsiler Nasıl Bulunur? Pratik Yöntemler
🎯 Fiilimsi Nedir? Kısa Bir Hatırlatma
Fiilimsiler, fiillerden türeyen ancak cümlede isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir. Fiil gibi hareket bildirirler ama fiil gibi çekimlenemezler (kişi, zaman, kip ekleri almazlar). Üç çeşidi vardır: İsim-fiil (-ma, -ış, -mak), Sıfat-fiil (-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş), Zarf-fiil (-ip, -erek, -meden, -ince, -ken, -eli, -dikçe, -meksizin, -cesine).
🔍 Fiilimsi Bulmanın 4 Pratik Adımı
📌 1. Adım: "Fiil Kök/Gövdesi" Ara
Bir sözcüğün fiilimsi olup olmadığını anlamak için önce onun fiil kök veya gövdesinden gelip gelmediğine bak. Fiilimsiler daima fiil anlamı taşır.
- 🎯 Örnek: "Koş-" (fiil) → "koşmak" (isim-fiil), "koşan" (sıfat-fiil), "koşarak" (zarf-fiil)
📌 2. Adım: "Mastar Eklerini" Kontrol Et (-mak/-mek)
Sözcüğün sonuna -mak/-mek mastar ekini getirmeyi dene. Getirilebiliyorsa o sözcük fiil kökenlidir ve fiilimsi olma ihtimali yüksektir.
- ✅ Doğru: "Gülüş" → "gülmek" (oluyor) → İsim-fiil
- ❌ Yanlış: "Güzel" → "güzelmek" (olmuyor) → Fiilimsi değil.
📌 3. Adım: "Çekim Eki Alıyor mu?" Diye Sor
Fiilimsiler şahıs ekleri (-m, -n, -k, -niz, -ler) ve kip ekleri (-di, -miş, -se, -ecek) almaz. Aldıkları ekler sadece fiilimsi ekleridir veya hal, iyelik, çoğul ekleri gibi isim çekim ekleridir.
- ⚠️ Önemli: "Geldim" (1. tekil şahıs eki var) → Fiil (çekimli).
- ✅ Fiilimsi: "Gelen" (sadece sıfat-fiil eki var) → Fiilimsi.
📌 4. Adım: "Cümledeki Görevini" Belirle
Fiilimsi ekini tespit ettikten sonra, o sözcüğün cümlede hangi görevde kullanıldığını belirle. Bu, fiilimsi türünü ayırt etmende yardımcı olur.
- 🏷️ İsim gibi kullanılmışsa (özne, nesne, yer tamlayıcısı) → İsim-Fiil
- 🎨 Bir ismi niteliyorsa/soruyorsa → Sıfat-Fiil
- ⚡ Bir fiili/eylemi niteliyorsa (zaman, durum, şart bildiriyorsa) → Zarf-Fiil
🚀 Pratik İpuçları ve Hızlı Kontrol Listesi
- ✅ Fiilimsi Avı Oyunu: Cümledeki tüm sözcükleri tarayıp yukarıdaki fiilimsi eklerini (-ma/-ış/-mak, -an/-ası/-mez/-dik/-ecek/-miş, -ip/-erek/-meden/-ince...) ara.
- ✅ "Yapan, Olan, Eyen" Testi: Sözcüğün başına "bir, şu, o" gibi işaret sıfatları getir. "Bir gelen, şu okuyan" gibi tamlama yapılabiliyorsa sıfat-fiildir.
- ✅ Cümle Bölme Testi: Fiilimsi olan sözcüğü çıkarıp yerine bir isim, sıfat veya zarf koy. Cümlenin yapısı bozulmuyorsa, fiilimsinin türü yerine koyduğun sözcüğün türüdür.
- ❌ En Sık Yapılan Hata: "-me/-ma" ekini sadece olumsuzluk eki sanmak! Bu ek aynı zamanda isim-fiil eki de olabilir. "Onu görmeyi çok istiyorum." (Buradaki "-me" isim-fiil ekidir, olumsuzluk eki değildir.)
📖 Örnek Çözümlemeler
🔎 Örnek 1: "Onun gülüşü herkesi etkiler."
- 1. Adım: "Gül-" fiil kökü. ✅
- 2. Adım: "Gülmek" mastarı oluyor. ✅
- 3. Adım: "-üş" eki fiilimsi eki, şahıs/kip eki yok. ✅
- 4. Adım: Cümlede "neyi etkiler?" sorusuna "onun gülüşü" (belirtili isim tamlaması) cevabı veriyor. İsim görevinde.
- 🎯 Sonuç: "Gülüşü" → İsim-Fiil
🔎 Örnek 2: "Kapıyı çalan postacıydı."
- 1. Adım: "Çal-" fiil kökü. ✅
- 2. Adım: "Çalmak" mastarı oluyor. ✅
- 3. Adım: "-an" eki fiilimsi eki. ✅
- 4. Adım: "Nasıl postacı?" veya "Hangi postacı?" sorularına "kapıyı çalan" cevabını veriyor. Postacı ismini niteliyor.
- 🎯 Sonuç: "Çalan" → Sıfat-Fiil
🔎 Örnek 3: "Sınava çalışarak başarılı oldu."
- 1. Adım: "Çalış-" fiil kökü. ✅
- 2. Adım: "Çalışmak" mastarı oluyor. ✅
- 3. Adım: "-arak" eki fiilimsi eki. ✅
- 4. Adım: "Nasıl başarılı oldu?" sorusuna "çalışarak" cevabını veriyor. Fiili (oldu) niteliyor.
- 🎯 Sonuç: "Çalışarak" → Zarf-Fiil
💎 Son Söz
Fiilimsi bulmak, bu dört adımı sistematik uygulamakla kolaylaşır. Unutma, fiilimsi eklerini ezberlemek ilk adımdır. Asıl önemli olan, bu ekleri taşıyan sözcüğün cümle içindeki işlevini doğru tahlil etmektir. Bol bol pratik yap, farklı cümlelerde fiilimsi avına çık. Zamanla gözün bu yapıları anında tanıyacak! 👩🏫✨
