Fizik dersinde karşımıza çıkan iş, güç ve enerji kavramları, aslında günlük hayatımızda da sürekli karşılaştığımız olayları açıklamamıza yardımcı olur. Bu kavramları anladığımızda, etrafımızdaki olaylara farklı bir gözle bakmaya başlarız. Şimdi gelin, bu kavramları yakından inceleyelim.
Fizikte iş, bir cisme uygulanan kuvvetin, cismi belirli bir mesafede hareket ettirmesiyle ilgilidir. Yani, bir cisme kuvvet uyguladığımızda ve o cisim hareket ettiğinde, fiziksel anlamda iş yapmış oluruz.
Örnek: Bir kutuyu iterek belirli bir mesafeye taşıdığımızda iş yapmış oluruz. Ancak, kutuyu itemezsek veya kutu hareket etmezse, fiziksel anlamda iş yapmış sayılmayız.
Güç, birim zamanda yapılan iş miktarıdır. Yani, bir işi ne kadar sürede yaptığımız, gücümüzü belirler. Aynı işi daha kısa sürede yaparsak, daha güçlü olduğumuz anlamına gelir.
Örnek: Aynı ağırlıktaki iki kişiden biri merdivenleri daha kısa sürede çıkarsa, o kişi daha güçlüdür.
Enerji, iş yapabilme yeteneğidir. Bir cismin enerjisi varsa, iş yapabilir. Enerji farklı türlerde olabilir: kinetik enerji, potansiyel enerji, ısı enerjisi, elektrik enerjisi vb.
Bir cismin hareketinden dolayı sahip olduğu enerjiye denir. Hız ne kadar yüksekse, kinetik enerji de o kadar fazladır.
Örnek: Hızlı koşan bir sporcunun kinetik enerjisi, yavaş koşan bir sporcudan daha fazladır.
Bir cismin konumundan veya durumundan dolayı sahip olduğu enerjiye denir. İki tür potansiyel enerji vardır: çekim potansiyel enerjisi ve esneklik potansiyel enerjisi.
Bir cismin yerden yüksekliğinden dolayı sahip olduğu enerjidir. Yükseklik arttıkça, çekim potansiyel enerjisi de artar.
Örnek: Yüksek bir rafta duran bir kitabın, yerde duran bir kitaba göre daha fazla çekim potansiyel enerjisi vardır.
Esnek bir cismin (örneğin bir yayın) sıkıştırılması veya gerilmesi sonucu depoladığı enerjidir.
Örnek: Gerilmiş bir yayın, serbest bırakıldığında kinetik enerjiye dönüşecek esneklik potansiyel enerjisi vardır.
Umarım bu konu anlatımı, iş, güç ve enerji kavramlarını anlamanıza yardımcı olmuştur. Başarılar!
