# 📚 Ders Notu: Fiziksel ve Kimyasal Değişim Örnekleri
🔬 Giriş: Değişim Türleri Nedir?
Maddenin iki temel değişim türü vardır: Fiziksel Değişim ve Kimyasal Değişim. Fiziksel değişimde maddenin kimliği değişmez, sadece görünüm, şekil veya hal değişir. Kimyasal değişimde ise maddenin iç yapısı ve kimliği tamamen değişir, yeni maddeler oluşur.
⚖️ Ayırt Edici Özellikler
- 🎯 Fiziksel Değişim: Geri dönüşümlüdür, maddenin tanecik yapısı değişmez
- 🧪 Kimyasal Değişim: Geri dönüşümsüzdür, yeni kimyasal özellikler ortaya çıkar
📋 100 Örnek Listesi
🔷 FİZİKSEL DEĞİŞİM ÖRNEKLERİ (1-50)
🌊 Hal Değişimleri
- 1. Buzun erimesi (katı → sıvı)
- 2. Suyun buharlaşması (sıvı → gaz)
- 3. Suyun donması (sıvı → katı)
- 4. Çiy oluşumu (gaz → sıvı)
- 5. Kırağı oluşumu (gaz → katı)
- 6. Naftalinin süblimleşmesi (katı → gaz)
- 7. Mumun erimesi
- 8. Dondurmanın erimesi
- 9. Terleme ve buharlaşma
- 10. Bulut oluşumu
✂️ Şekil Değişimleri
- 11. Kağıdın yırtılması
- 12. Camın kırılması
- 13. Tahtanın kesilmesi
- 14. Ekmeğin dilimlenmesi
- 15. Teli bükmek
- 16. Alüminyum folyoyu buruşturmak
- 17. Kumaşı kesmek
- 18. Saç kesimi
- 19. Tırnak kesimi
- 20. Toprağı kazmak
🥄 Çözünme ve Karışımlar
- 21. Şekerin suda çözünmesi
- 22. Tuzun suda çözünmesi
- 23. Mürekkebin suda yayılması
- 24. Kolonyanın buharlaşması
- 25. Salata yapmak (domates, salatalık karışımı)
- 26. Kum-su karışımı
- 27. Çakıl taşlarını karıştırmak
- 28. Meyve suyu hazırlamak (tozun suda çözünmesi)
- 29. Boya yapmak (toz boyanın suda çözünmesi)
- 30. Parfümün oda içinde yayılması
🔩 Diğer Fiziksel Değişimler
- 31. Demirin mıknatıslanması
- 32. Altının şekillendirilmesi (takı yapımı)
- 33. Yumurtanın çırpılması
- 34. Krema çırpmak
- 35. Un elenmesi
- 36. Kar oluşumu
- 37. Yağmurun yağması
- 38. Dolu yağışı
- 39. Çimentonun şekil alması (henüz sertleşmeden)
- 40. Macun sıkılması
- 41. Sakız çiğnemek
- 42. Lastiğin şişirilmesi
- 43. Balonun şişirilmesi
- 44. Yayın sıkıştırılması veya uzatılması
- 45. Suyun pompayla çekilmesi
- 46. Odunun talaşa dönüşmesi
- 47. Meyvenin soyulması
- 48. Patatesin rendelenmesi
- 49. Havucun doğranması
- 50. Buzdolabında suyun soğutulması
🧪 KİMYASAL DEĞİŞİM ÖRNEKLERİ (51-100)
🔥 Yanma Reaksiyonları
- 51. Kağıdın yanması
- 52. Odunun yanması
- 53. Kömürün yanması
- 54. Doğalgazın yanması
- 55. Mumun yanması (fitil kısmı)
- 56. Benzinin yanması
- 57. Kibritin yanması
- 58. Havai fişek patlaması
- 59. Barutun patlaması
- 60. Petrolün yanması
🍽️ Gıda ile İlgili Kimyasal Değişimler
- 61. Ekmeğin küflenmesi
- 62. Meyvenin çürümesi
- 63. Sütün ekşimesi
- 64. Yoğurt yapımı
- 65. Peynir yapımı
- 66. Turşu yapımı
- 67. Hamurun mayalanması
- 68. Etin pişmesi
- 69. Yumurtanın pişmesi
- 70. Pastanın pişmesi
- 71. Kekin pişmesi
- 72. Elmanın kararması (oksidasyon)
- 73. Muzun kararması
- 74. Patatesin kararması
- 75. Şekerin karamelize olması
⚗️ Asit-Baz ve Paslanma
- 76. Demirin paslanması
- 77. Bakırın yeşillenmesi
- 78. Gümüşün kararması
- 79. Limonun metal kaşığı aşındırması
- 80. Sirke-kabartma tozu reaksiyonu
- 81. Mide asidinin besinleri sindirmesi
- 82. Pilin bitmesi (elektrokimyasal reaksiyon)
- 83. Akünün şarj olması
- 84. Çamaşır suyunun leke çıkarması
- 85. Tuz ruhunun (HCl) temizlik yapması
🔬 Diğer Kimyasal Değişimler
- 86. Fotosentez
- 87. Solunum
- 88. Sindirim
- 89. Diş çürümesi
- 90. Saçın boyanması (kalıcı boyalarla)
- 91. Fotoğraf filmine baskı yapılması
- 92. Çimentonun sertleşmesi
- 93. Alçının donması
- 94. Yapıştırıcının kuruması
- 95. Boyanın kuruması (yağlı boya)
- 96. Kibrit çöpünün sürtülerek yanması
- 97. Havuçtan A vitamini sentezi (vücutta)
- 98. Alkollü içecek yapımı (fermantasyon)
- 99. Sirke yapımı
- 100. Kompost gübre oluşumu
🎯 Özet ve Pratik Ayırt Etme Yöntemleri
Fiziksel değişimi kimya formülüyle göstermek genellikle mümkün değildir. Kimyasal değişimde ise kimyasal formüllerle ifade edilebilir. Örneğin suyun elektrolizi:
\( 2H_2O(l) \rightarrow 2H_2(g) + O_2(g) \)
🔍 Hızlı Kontrol Listesi
- ✅ Yeni madde oluştu mu? → Kimyasal
- ✅ Isı açığa çıktı/soğuruldu mu? → Genellikle Kimyasal
- ✅ Renk değişimi kalıcı mı? → Kimyasal
- ✅ Gaz çıkışı var mı? → Kimyasal
- ✅ Geri döndürülebilir mi? → Fiziksel (genellikle)
📝 Not: Bazı değişimler her iki özelliği de gösterebilir. Örneğin mumun yanması: mumun erimesi (fiziksel), fitilin yanması (kimyasal). Bu nedenle olayı iyi analiz etmek gerekir.
