Halk edebiyatında tapşırma ne demek

Question

Halk edebiyatında sıkça karşılaştığım bu terimin tam olarak ne anlama geldiğini anlamakta zorlanıyorum. Özellikle âşık edebiyatında kullanıldığını duydum ama neden ve nasıl yapıldığını tam olarak kavrayamadım. Bu konuyu basit bir şekilde açıklayabilecek var mı?

Answer 1

Halk Edebiyatında Tapşırma

Tapşırma, Âşık edebiyatı olarak da bilinen Anadolu Halk Edebiyatı'na özgü bir terimdir. Kısaca, bir halk şairinin (âşığın) asıl adını kullanmayıp, şiirlerinde kendisine mahlas olarak seçtiği takma adı kullanmasıdır.

Tapşırmanın Özellikleri

• Mahlasın Kullanım Yeri: Âşık, mahlasını genellikle şiirin son dörtlüğünde kullanır. Bu duruma "tapşırma" denir. Şair, adeta şiirini bu mahlasla mühürler veya imzalar.
• Bir Tür İmzadır: Tapşırma, şairin sanatının bir imzası, kimliğidir. Okuyucu veya dinleyici, şiirin kime ait olduğunu bu mahlastan anlar.
• Ustalık Göstergesi: Mahlasını şiirin anlamına uygun ve kafiye düzenini bozmayacak şekilde ustalıkla yerleştirmek, âşığın becerisinin bir göstergesidir.

Tapşırma Örnekleri

Ünlü halk ozanlarının şiirlerinden tapşırma örnekleri:

• Karacaoğlan:

  ...
  Karacaoğlan der ki bakın gerisine
  Gül yağlayamazsın böyle karışa
  Söylenir de dillerin gerisine...

• Âşık Veysel:

  ...
  Dizilirler beyler saf saf
  Yürürler gurbete giderler
  Âşık Veysel burada kaldı
  Gidemedi onlarla gitti gözleri...

• Erzurumlu Emrah:

  ...
  Tütünü kesmişler içem diyena
  Kız seni gidi seni ah ü diyena
  Güzeller içinde bir seni seçtim
  Emrah eylemiş de kul etmiş seni...

Özetle

Tapşırma, âşığın kimliğini ortaya koyduğu ve şiirini sonlandırdığı mahlas bölümüdür. Bu gelenek, halk edebiyatında şairlerin birbirinden ayırt edilmesini sağlayan ve şiire kişisel bir mühür vuran önemli bir unsurdur.